Er zijn misschien productievere seriemoordenaars geweest dan de moordenaar van prostituees in Whitechapel in 1888, maar weinigen hebben op dezelfde manier tot de publieke verbeelding gesproken. De wreedheid van de misdaden in combinatie met het mysterie eromheen draagt alleen maar bij aan de fascinatie. Er is veel bekend over de Jack the Ripper-moorden, maar ondanks (of misschien wel dankzij) de honderden boeken, films en documentaires over hem, bestaan er nog steeds een hoop misplaatste vermoedens en ronduit verkeerde informatie. Leer hier enkele van de waargebeurde feiten die bekend zijn over seriemoordenaar Jack the Ripper.
10 Totaal aantal slachtoffers
Door ‘Ripperologen’ (mensen die een grote belangstelling voor de zaak hebben) wordt algemeen aangenomen dat er vijf moorden hebben plaatsgevonden, ook wel de ‘canonieke vijf’ genoemd. Maar tegen de tijd dat moord nummer 1 plaatsvond, noemde de pers dit al “een nieuwe” moord. De politie overwoog in 1891 nog steeds moorden toe te wijzen aan Jack the Ripper. De moord op Francis Coles (foto hierboven) op 13 februari 1891 werd door de pers en de autoriteiten toen algemeen aangenomen als zijnde zijn werk. In totaal schreef de pers maar liefst elf moorden toe aan Jack the Ripper. Polly Nichols kwam op 31 augustus 1888 aan haar einde en is de eerste canonieke moord. Er zijn sterke argumenten te vinden om Polly als nummer twee te beschouwen. Martha Tabrum (ook bekend onder de naam Turner) stierf op 6 augustus door toedoen van een onbekende moordenaar. Ze kreeg 39 steekwonden in haar buik en nek, en haar jurk werd omhooggetrokken, wat aangeeft dat er geslachtsgemeenschap was, of dat de moordenaar haar jurk ophief om de wonden toe te brengen (later werd inderdaad vastgesteld dat er geen geslachtsgemeenschap had plaatsgevonden). De overeenkomsten met de vijf canonieke moorden zijn duidelijk, met name de aanvallen op de lies en het bovenste bekkengebied. Van de zes niet-canonieke moorden heeft Martha Tabrum de grootste kans om door Jack the Ripper te zijn gepleegd.
9 De ‘dubbele gebeurtenis’ was er waarschijnlijk geen
Van de vijf canonieke moorden vonden twee moorden plaats op dezelfde avond, door Ripperologen de ‘Double Event’ (dubbele gebeurtenis) genoemd. De heersende theorie is dat iets Jack onderbrak tijdens zijn eerste moord van de avond, waardoor hij tot een meer waanzinnige tweede aanval werd gedreven. Er bestaat zeker weinig twijfel over dat Catherine Eddowes, de tweede van de twee vrouwen, echt werd vermoord door Jack the Ripper.
De moord op Liz Stride, de eerste moord van het Double Event, verschilt echter duidelijk van de andere canonieke vijf. Stride paste qua leeftijd bij de andere slachtoffers, maar al het andere aan de aanval was heel anders. Rond 12.45 uur was Israel Schwartz er getuige van dat een man een vrouw de straat op trok en haar op de grond gooide. Schwartz rende weg nadat de aanvaller een racistische vloek naar hem gooide (“Lipski”, wat Jood betekent). Stride was 15 minuten later dood. Schwartz identificeerde haar later als de vrouw die hij op de grond zag gegooid. Deze aanval vond 45 minuten vóór de moord op Catherine Eddowes plaats.
Er zijn een aantal verschillen tussen Stride en de andere canonieke vijf. Stride is waarschijnlijk van vooraan vermoord; ze stond dus oog in oog met haar moordenaar. De drie slachtoffers daarvoor (Tabram meegerekend) werden van achteren geraakt. De locatie lijkt ook heel anders. De Ripper gaf de voorkeur aan zeer rustige, afgelegen plekken, maar Schwartz zag de aanval voor het eerst midden op de weg plaatsvinden. Haar wonden werden ook nog eens veroorzaakt door een ander mes dan het mes waarmee Eddowes 45 minuten later werd gedood. De beroemde moderne profiler John Douglas is van mening dat dit niet significant is, aangezien Jack natuurlijk meer dan één mes zou hebben. Douglas is een groot voorstander van de Double Event-theorie. Hij redeneert dat twee niet-gerelateerde moorden die op dezelfde avond en zo dicht bij elkaar plaatsvinden, te veel toeval zouden zijn, en dat ze daarom allebei door dezelfde hand zijn gepleegd. Maar het enige dat het Double Event met elkaar verbindt, is de nabijheid. Voor de rest zijn er veel verschillen tussen de moorden.
8 Authenticiteit van de Jack The Ripper-brieven
De media en de politie ontvingen meer dan 700 correspondentiestukken die beweerden van ‘Jack’ te zijn. Twee ervan worden door Ripperologen als geloofwaardig beschouwd. De eerste brief die bekendheid verwierf was de beruchte ‘Dear Boss’-brief gericht aan het Central News Agency. De aangebrachte handtekening “Jack the Ripper” kreeg bekendheid toen een dreigement in de brief om “de oren van de (volgende slachtoffers) af te knippen” werd uitgevoerd bij de moord op Catherine Eddowes. De ware auteur van de brief blijft een mysterie.
Drie prominente politieagenten verklaarden dat een krantenman de brief schreef. Een persoonlijke brief van John Littlechild, hoofd van de De Special Branch van de London Metropolitan Police ging verder en noemde de krantenman die het schreef zelfs: “Bullen” (echte naam Thomas Bulling). Er is discussie over de vraag of de politie werkelijk de oorsprong van de ‘Dear Boss’-brief kende, maar in 1888 dacht de politie dat het bedrog was.
George Lusk, voorzitter van de Whitechapel Vigilance Committee, ontving nog een opmerkelijke brief, die beweerde ‘Uit de hel’ te komen’ (From Hell). In de grof geschreven brief zat een halve nier, waarvan de auteur beweerde dat deze afkomstig was van een slachtoffer (Catherine Eddowes). Een arts verklaarde dat de nier toebehoorde aan een vrouw van ongeveer 45 jaar oud die aan alcoholisme leed (met andere woorden, Eddowes). Dat zou destijds echter medisch gezien vrijwel onmogelijk zijn geweest. Het is interessant dat de brief naar iemand ging die op jacht was naar de moordenaar, en niet naar iemand die de zaak behandelde, maar Lusk beschouwde de brief als bedrog. Het blijft heel goed mogelijk dat geen van de Jack the Ripper-brieven van de echte moordenaar kwam.
7 Het ‘Macnaghten Memorandum’
Een belangrijk document voor veel Ripperologen is een brief uit 1891 van Sir Melville Macnaghten (Assistant Crime Commissioner) aan de krant The Sun over de arrestatie van ene Thomas Cutbush, wegens de misdaad om verschillende vrouwen in de billen te hebben gestoken, en de beschuldiging van The Sun dat Cutbush Jack the Ripper was. Macnaghten wees erop dat Cutbush nog nooit iemand had vermoord, en noemde drie verdachten die betere kandidaten waren voor Jack:
(1) Een heer MJ Druitt, naar verluidt een arts en van goede familie – die verdween ten tijde van de moord op Miller’s Court en wiens lichaam (dat naar verluidt meer dan een maand in het water had gelegen) op 31 december in de Theems werd gevonden – of ongeveer zeven weken na die moord. Hij was seksueel gestoord en op grond van privé-informatie twijfel ik er niet aan dat zijn eigen familie geloofde dat hij de moordenaar was.
(2) Kosminski – een Poolse jood – en woonachtig in Whitechapel. Deze man werd krankzinnig doordat hij zich jarenlang aan eenzame ondeugden had overgegeven. Hij had een grote haat tegen vrouwen, vooral tegen de klasse van de prostituees, en had sterke neigingen tot moord: hij werd omstreeks maart 1889 naar een gekkenhuis overgebracht. Er waren veel omstandigheden die verband hielden met deze man en die hem tot een sterke ‘verdachte’ maakten.
(3) Michael Ostrog, een Russische arts en veroordeelde, die vervolgens als moordzuchtige maniak in een gekkenhuis werd vastgehouden. De antecedenten van deze man waren van het slechtst mogelijke type, en zijn verblijfplaats ten tijde van de moorden kon nooit worden vastgesteld.
Het is mogelijk dat Macnaghten de brief alleen bedoeld had om aan te tonen hoe onwaarschijnlijk een verdachte Cutbush was, en niet om een van de andere drie mannen te identificeren als legitieme ‘hoofdverdachten’, maar rigoureuze Ripperologen kunnen het zich niet veroorloven die veronderstelling te maken.
Het feit dat de moorden kort na de zelfmoord van Druitt stopten, is verdacht. Het lijkt erop dat hij dagen voor zijn zelfmoord uit zijn baan als docent werd ontslagen, waarschijnlijk als gevolg van een homoseksueel schandaal – dat is de vreselijke eigenschap waar ‘seksueel gestoord’ naar verwijst.
De derde kandidaat, Michael Ostrog, was een oplichter en kleine dief. Hij had geen banden met de slachtoffers of de plaats delict, en de misdaden die hij pleegde waren in de loop van zijn carrière minder intens geworden, niet meer, en hoewel hij af en toe gewelddadige uitbarstingen had gehad, waren ze nooit gepland of methodisch. Hij wordt dan ookniet als een serieuze verdachte beschouwd.
Dan blijft Kosminski over. Hoewel moderne geesten het moeilijk zullen vinden om een man te veroordelen op basis van zijn ‘eenzame ondeugden’ (masturbatie), zijn er meer legitieme indicatoren. Aspecten uit zijn jeugd (getuige van seksueel geweld, afwezige vader) passen in het klassieke seriemoordenaarsprofiel. Verschillende getuigen zeiden dat de moordenaar er joods uitzag, hoewel hij verdacht werd omdat antisemitisme destijds wijdverbreid was. De enige getuige die Kosminski specifiek identificeerde, was echter zelf joods, hoewel hij weigerde officieel te getuigen. En Kosminski werd niet lang voordat de moorden stopten in een gekkenhuis gestopt. Eén theorie luidt dat de politie wist dat Kosminski de Ripper was, maar hem naar het asiel had gestuurd in plaats van te arresteren, omdat ze niet over genoeg bewijs beschikten om hem te veroordelen. Maar als dat het geval was, waarom zijn er dan geen interne documenten opgedoken om dit te bevestigen? Kominski werkte als barbier en was dus handig met een mes.
6 De moordenaar was niet linkshandig
Jack the Ripper is misschien wel de bekendste linkshandige moordenaar, samen met Billy the Kid. Maar Billy was waarschijnlijk rechtshandig. En Jack the Ripper was dat waarschijnlijk ook. De belangrijkste identificatie van Jack the Ripper als een linkshandige komt van Dr. Rees Ralph Llewellyn. Hij voerde de autopsie uit op Polly Nichols, het eerste slachtoffer (of misschien het tweede).
De specifieke passage luidt: “…haar keel was van links naar rechts doorgesneden, twee duidelijke sneden aan de linkerkant, waarbij de luchtpijp, de slokdarm en het ruggenmerg waren doorgesneden; blijkbaar een blauwe plek van een duim op de rechter onderkaak, en ook één op de linkerwang, de buik was opengesneden vanaf het midden van de onderkant van de ribben langs de rechterkant, onder het bekken naar links van de maag, daar was de wond gekarteld; het omentum, of het omhulsel van de maag, werd ook op verschillende plaatsen doorgesneden, en twee kleine steekjes in de geslachtsdelen; blijkbaar gedaan met een sterk mes; verondersteld te zijn gedaan door een linkshandige persoon; de dood was vrijwel onmiddellijk.”
Dr. Llewellyns bewering dat de moordenaar linkshandig was, was gebaseerd op kneuzingen in de nek en de richting van de snijwonden (van links naar rechts – men dacht destijds dat Jack de keel van zijn slachtoffers van achteren doorsneed), maar hoe nauwkeurig waren die observaties? Volgens de Times en The Telegraph (1 september 1888) wordt in de verslagen vermeld dat de arts “geen daadwerkelijke autopsie zal verrichten totdat hij de bevelen van de lijkschouwer heeft ontvangen.” Met andere woorden, Dr. Llewellyn besloot dat de moordenaar linkshandig was voordat hij de autopsie uitvoerde.
Linkshandigen werden in die tijd op zijn best met argwaan bekeken en werden vaak in verband gebracht met de Duivel. De vroege criminoloog Cesare Lombroso beweerde dat linkshandige mensen drie keer meer kans hadden om een misdaad te plegen dan hun rechtshandige tegenhangers. Verdere studies van de plaats delict toonden aan dat Jack zijn slachtoffers frontaal had gewurgd en ze vervolgens op de grond had gelegd om ze te verminken. Dit was in tegenspraak met de theorie van Llewellyn, en de dokter trok die later zelf in, maar de zogenaamde ‘sinistrale theorie’ had al vat gekregen op de publieke verbeelding, en anti-linkse vooroordelen maakten het moeilijk om die nog te veranderen.
5 Hij had een MO
Jack the Ripper doodde niet zomaar willekeurig. Net als moderne seriemoordenaars had hij een ‘type’. Vier van de vijf canonieke slachtoffers waren ongeveer even oud: eind dertig tot veertig. Zijn zeer specifieke moordmethode staat vermeld in de laatste bijdrage. Hij sloeg toe in het weekend of op feestdagen (inclusief Martha Tabrum). En de reden dat hij zo goed herinnerd wordt – behalve dat hij nooit betrapt is – is uiteraard de expliciete aard van de wonden.
Als je de Stride-moord buiten beschouwing laat (omdat ze niet door Jack is vermoord of omdat hij tijdens haar moord werd onderbroken), hadden ze allemaal enige bekkenverminking. Catherine Eddowes en Liz Stride waren de enige moorden die plaatsvonden in wat als ’s avonds laat kan worden omschreven – ongeveer 1 uur ’s nachts. De anderen vonden plaats tussen 03.00 uur en 06.00 uur. Dat lijkt misschien laat in de moderne tijd, maar in de jaren tachtig van de negentiende eeuw was dat net voor de ochtendspits.
Mensen die op weg waren naar hun werk vonden om 03.40 uur het canonieke slachtoffer nr. 1 Polly Nichols. Dat zou erop wijzen dat Jack werk had. De moorden (behalve die van Stride) vonden plaats op afgelegen plaatsen. Jack kende Whitechapel redelijk goed. Catherine Eddowes werd vermoord tussen de lopende diensten van patrouilleagenten door, wat erop wijst dat hij óf veel geluk had óf aandacht schonk aan waar de politie (en andere mensen) zouden zijn bij het plannen van zijn misdaden.
4 De dokter deed het niet
Een van de bekendere theorieën schuift de moorden in Whitechapel in de schoenen van Dr. William Withey Gull, de eigen arts van koningin Victoria. Het is het verhaal dat wordt geportretteerd in de film From Hell, gebaseerd op de graphic novel van Alan Moore, zelf gebaseerd op het boek The Final Solution van Steven Knight. De film is eigenlijk best goed, de graphic novel zelfs nog beter, en beide hebben het volkomen en hopeloos bij het verkeerde eind als het om de zaak gaat.
Volgens de theorie van Knight waren de moorden onderdeel van een maçonnieke samenzwering die onder meer een koninklijk schandaal, rituele moord en moord omvatte; een gigantische dekmantel. Gull werd in de jaren 1890 voor het eerst als verdachte bestempeld door verschillende Amerikaanse kranten, die sterke politieke motivaties hadden om de Britse aristocratie te belasteren. Gulls pleidooi voor de betrokkenheid van vrouwen bij de geneeskunde maakte hem ook tot een verdacht figuur.
Dr. Gull, geboren in 1816, zou 71 zijn geweest ten tijde van de Jack the Ripper-moorden (getuigen schatten dat de moordenaar in de dertig was). Hij kreeg elf maanden vóór de moord op Polly Nichols een beroerte, waardoor zijn gezondheid ongelooflijk slecht was. Verder berust de samenzwering erop dat bepaalde hooggeplaatste individuen vrijmetselaars zijn, terwijl vrijmetselaarsgegevens aantonen dat dit absoluut niet het geval was. Dr. Gull was beslist niet Jack the Ripper. Bij de verminkingen van de slachtoffers werden zorgvuldig de baarmoeder, nieren en andere organen verwijderd, en dit feit heeft veel mensen ertoe gebracht te geloven dat Jack the Ripper een dokter moet zijn geweest.
Kennis van anatomie kon echter door de leek worden verworven door het bekijken van openbare dissecties van criminelen, en er waren ook andere beroepen met anatomische kennis; historicus William Stewart beweerde in 1939 dat de moordenaar misschien een vrouw was, een ‘gekke vroedvrouw’ of aborteur.
3 De bekendste verdachten zijn belachelijk
Wil je weten wie Jack the Ripper niet was? Prins Albert Victor. Als kleinzoon van koningin Victoria komt zijn naam vaak ter sprake als onderdeel van een enorme samenzwering van sadisme en privileges, die helemaal reikt tot aan de kroon zelf. De bewering dat een prins paupers vermoordde, werd voor het eerst geclaimd in een boek uit 1962, maar het begon waarschijnlijk al iets eerder. Hoewel het een goed verhaal is, is het eenvoudig te weerleggen.
Het is niet mogelijk: de prins was niet in de buurt van Londen toen de moorden plaatsvonden. Londen had destijds ongeveer vier miljoen inwoners, wat betekent dat er duizenden mensen zonder alibi waren die in theorie de Ripper konden zijn. Het is dus verdacht dat zoveel schrijvers ervan overtuigd zijn dat het een beroemdheid moest zijn, en vooral degenen beschuldigen waarvan het vooral schokkend zou zijn als ze moordenaars zouden blijken te zijn, zoals leden van de koninklijke familie, of auteurs van kinderboeken.
Richard Wallace beweerde in een boek uit 1996 dat Lewis Carroll niet alleen prostituees vermoordde in East End, maar aanwijzingen daarvoor verborg in zijn boek Alice in Wonderland. Deze ‘aanwijzingen’ houden in dat de letters van willekeurige passages uit het boek worden herschikt tot brute beschrijvingen van moorden op prostituees. Het probleem is dat je dat met bijna elk boek zou kunnen doen, vooral als je bereid was letters te vervangen die niet pasten, zoals Wallace deed. Dat is letterlijk zijn enige bewijsstuk tegen Carroll, en zelfs dat houdt geen stand, aangezien Carroll zo’n slimme en creatieve woordenmaker was dat als hij speelse moordaanwijzingen in zijn boeken had willen invoegen, hij wel iets beter had kunnen bedenken.
Carroll was slechts een van de vele, vele mannen in dezelfde stad op hetzelfde moment dat de moorden plaatsvonden. Houd dat in gedachten als je andere bekende naam hoort die verband zou houden met de moorden in Whitechapel, zoals de vader van Winston Churchill (die ook zou deel uitmaken van een maçonnieke samenzwering) of de Elephant Man.
2 Er waren ooggetuigen en aanwijzingen
Het algemene idee dat Jack the Ripper stilletjes doodde en spoorloos vertrok, is een mythe. Meer specifiek liet hij aanwijzingen achter over zijn identiteit en locatie toen hij Catherine Eddowes vermoordde. Joseph Lawende wandelde rond 01.35 uur samen met twee anderen op de avond van haar moord. Hij zag een man met een vrouw die hij identificeerde als Eddowes (vanuit haar kleding), en beschreef hem later tegen The Times als ‘met een armoedig uiterlijk, ongeveer 30 jaar oud en 1,80 meter lang qua lengte, van een blanke huidskleur, met een klein blond snorretje, en met een rode halsdoek en een pet met klep.
Eddowes was tien minuten nadat ze samen met de man was opgemerkt dood. Getuigen van de andere moorden bevestigen de meeste details van deze beschrijving, hoewel hij meestal chiquere kleding draagt. Bijna 90 minuten na de moord op Eddowes ontdekte politieagent Alfred Long een bloederig stuk van haar schort, heel dicht bij wat graffiti. Er stond: “De Joden zijn de mannen die niet voor niets de schuld krijgen.”
Het werd snel door de politie verwijderd uit angst dat het tot een rel zou leiden. Er wordt veel gedebatteerd over de vraag of Jack the Ripper een antisemiet was, of dat hij Joods was en het schreef om de politie in de verkeerde richting te sturen, of dat iemand anders het schreef om voordeel te halen uit de moord. De nuttigste aanwijzing is de locatie van het schort. De moord op Eddowes vond plaats ten zuidwesten van Whitechapel. Technisch gezien was het in Londen, niet in Whitechapel. Jack the Ripper reisde terug naar het hart van Whitechapel. Jack the Ripper woonde in Whitechapel (foto hierboven), niet in Londen zelf.
1 De identiteit van Jack the Ripper bekend?
Aaron Kosminski (geboren Aron Mordke Kozmiński; 1865 – 1919) was een Poolse kapper, barbier en verdachte in de Jack the Ripper-zaak.
Kosminski was een Poolse jood die in de jaren tachtig van de negentiende eeuw van Polen naar Engeland emigreerde. Hij werkte als kapper in Whitechapel in East End van Londen, de wijk waar in 1888 een reeks moorden werd gepleegd die werden toegeschreven aan een onbekende figuur met de bijnaam “Jack the Ripper”. Vanaf 1891 werd Kosminski geïnstitutionaliseerd nadat hij zijn zus met een mes had bedreigd. Hij werd eerst vastgehouden in Colney Hatch Lunatic Asylum en vervolgens overgebracht naar het Leavesden Asylum.
Politiefunctionarissen uit de tijd van de moorden noemden een van hun verdachten “Kosminski” (de voornaam werd niet gegeven) en beschreven hem als een Poolse Jood in een gekkenhuis. Bijna een eeuw na de laatste moord werd de verdachte “Kosminski” geïdentificeerd als Aaron Kosminski; maar er was weinig bewijs om hem in verband te brengen met de “Kosminski” die verdacht werd van de moorden en hun sterfdata zijn verschillend. Mogelijk werd Kosminski verward met een andere Poolse Jood van dezelfde leeftijd genaamd Aaron of David Cohen (echte naam mogelijk Nathan Kaminsky), die een gewelddadige patiënt was in het Colney Hatch Asylum.
In september 2014 beweerde auteur Russell Edwards in het boek Naming Jack the Ripper de schuld van Kosminski te hebben bewezen. In 2007 had hij een sjaal gekocht waarvan hij dacht dat deze op de plaats van de moord was achtergelaten, en die aan biochemicus Jari Louhelainen gegeven om op DNA te testen. In 2019 werd een peer-reviewed artikel over de DNA-analyse gepubliceerd in de Journal of Forensic Sciences. Wetenschappers van de Medische Universiteit van Innsbruck hebben echter kritiek geuit op het artikel en de conclusies ervan, waarbij ze wezen op een aantal fouten en aannames van de auteurs. Of Aaron Kosminski dus echt Jack the Ripper was is niet duidelijk. Het mysterie blijft duren.
Wil je meer weten over Jack the Ripper: bekijk hier boeken over de Jack the Ripper zaak.
