Top 10 grootste hoaxes in de geschiedenis
Iedereen houdt van een goed verhaal, en de geschiedenis kent een groot aantal sterke verhalen. Door de eeuwen heen hebben zowel individuen als groepen uitgebreide fictie verhalen ontwikkeld; de meest succesvolle hiervan bedrogen niet alleen goedgelovige individuen, maar ook het grote publiek. Sommige van deze hoaxes werden maanden of zelfs jaren geloofd. Hier zijn tien van de grootste oplichters en oplichtingen in de geschiedenis, van dode reuzen en feeën tot wiskundige paarden.
1. De Tasaday-stam
Velen noemden de Tasaday-stam “verloren” of “onontdekt”. Toch verklaarde Survival International eenvoudigweg dat er sinds het stenen tijdperk geen contact met hen was opgenomen vanwege isolatie. De stam werd beschreven als een samenleving van nobele wilden die vreedzaam leefden in junglegrotten. In feite had de gemeenschap geen woorden voor geweld of conflict. De Tasaday-stam werd echter gecontroleerd door Manuel Elizalde Jr., die antropologen en beroemdheden toegang zou verlenen om hen in hun grotten te bezoeken. Pas toen Oswald Iten een onverwacht bezoek bracht aan de stam, werd de hoax ontdekt.
Hij vond de gemeenschap ontspannen, T-shirts en spijkerbroeken dragend en modern gereedschap gebruikend, zoals messen en spiegels. Nadat hij de gemeenschap via een vertaler had ondervraagd, gaven ze toe dat ze geen stam uit het stenen tijdperk waren en dat ze de rol speelden in ruil voor geld van Elizalde. De stam werd door sommigen uitgeroepen tot een publiciteitszwendel onder leiding van functionarissen van het regime van de onlangs afgezette Filipijnse president Ferdinand Marcos. In 1988 verklaarde president Corazon Aquino de Tasady echter tot een echte stam, hoewel veel geleerden het daar niet mee eens zijn. Andere academici hebben sindsdien geconcludeerd dat ze inderdaad een apart, geïsoleerd volk zijn, zo niet een ‘stam uit het stenen tijdperk’.
9. De dode fee
Op 1 april 2007 besloot Dan Baines uit Londen een 1 aprilgrap uit te halen door het lijkje van een fee op een online veilingwebsite te plaatsen. Later verkocht hij de fee voor £ 280. Zo’n 20.000 mensen stroomden op één dag naar de site om de afbeelding van de feeënresten te bekijken. De verkoper verklaarde dat de overblijfselen op een kind leken, maar holle botten hadden als een vogel. Het lijk had ook tanden, huid, haar en natuurlijk vleugels.
Hij verklaarde dat de dode fee was ontdekt door een plaatselijke hondenuitlater en dat het lijk ook als echt was bevestigd na onderzoek door een antropoloog. Later diezelfde dag gaf hij toe dat de fee nep was en voegde hij een disclaimer toe aan de productbeschrijving. Toch blijven veel gelovigen volhouden dat het lijk echt is en dat Baines gewoon heeft geprobeerd de waarheid te verdoezelen.
8. Slimme Hans
Slimme Hans was een paard dat niet alleen kon tellen, maar ook een antwoord kon bieden op ingewikkelde rekenproblemen. Nou, dat is tenminste wat zijn eigenaar, Wilhelm von Olsten, mensen aan het begin van de 20e eeuw wilde laten geloven. Osten was een wiskundeleraar die door Duitsland zou reizen om gratis tentoonstellingen van Slimme Hans te geven om het publiek te verbazen met zijn opmerkelijke talenten. Om vragen van het publiek te beantwoorden, stampte Slimme Hans met zijn voet.
Natuurlijk twijfelden veel mensen aan het talent van het paard, dus er werden verschillende onderzoeken uitgevoerd op Hans buiten zijn eigenaar om, maar hij zou elke vraag correct beantwoorden. Ostens ondergang kwam toen een vreemdeling een vraag stelde waarop hij het antwoord niet wist. Het bleek dat Hans niet in staat was wiskundige vragen te beantwoorden; hij tikte gewoon met zijn voet totdat iemand leek te ontspannen toen hij het antwoord bereikte. Slimme Hans zou weten dat hij gelijk had als hij applaus kreeg van het publiek en werd beloond met een beloning.
7. De Cardiff-reus
Lang geleden, op 16 oktober 1869, was William Newell een put aan het graven in Cardiff, New York, toen hij het lijk ontdekte van een 305 centimeter lange man. Hij geloofde meteen dat hij een reus had gevonden, dus bedekte hij de plek met een tent. Vervolgens verdiende hij geld met de ontdekking door 25 cent in rekening te brengen voor het publiek om de enorme man te bekijken. Toen de menigte zich verzamelde om het lijk te zien, verdubbelde Newell het inschrijfgeld. Het is niet verwonderlijk dat niet alles was zoals het leek, aangezien archeologen het lijk uiteindelijk als nep beschouwden.
De Cardiff-reus was de creatie van George Hull, de eigenaar van een tabakswinkel die mannen inhuurde om de man uit een 3 meter lang gipsblok te houwen in Iowa. Hij vertelde de mannen dat het zijn bedoeling was om een Abraham Lincoln-monument voor New York te creëren. Het blok werd vervolgens naar Chicago verscheept en gebeeldhouwd door steenhouwer Edward Burghardt, die tot geheimhouding was gezworen. Vervolgens werden vlekken en zuur op het nep-lijk aangebracht om het verweerd te laten lijken. Hull vervoerde de nepreus vervolgens per spoor naar de boerderij van William Newell. Newell, de neef van Hull, huurde toen twee mannen in om een put voor hen te graven om de reus te vinden.
6. Spaghettibomen
Het is moeilijk te geloven dat een omroeporganisatie opzettelijk van plan is een hele natie te misleiden, maar dat is precies wat de BBC deed met Britse kijkers op 1 april 1957. De BBC zond Panorama uit, een populaire documentaireshow die tot op de dag van vandaag bestaat, om kijkers te informeren over een spaghettioogst. Op het moment van de uitzending was spaghetti niet zo bekend in Groot-Brittannië, dus de kijkers waren verslaafd aan beelden van een Zwitsers gezin dat de pasta van een boom oogstte.
Om de geloofwaardigheid van de mockumentary te vergroten, verzorgde Richard Dimbleby, een gerespecteerde omroeper, de voice-over. De mockumentary was zo geloofwaardig dat kijkers contact opnamen met de BBC voor informatie over hoe ze thuis hun eigen spaghettiboom konden laten groeien, dus het netwerk adviseerde om “een takje spaghetti in een blik tomatensaus te doen en er het beste van te hopen”.
5. Nat Tate
De veelgeprezen Britse romanschrijver William Boyd haalde in 1998 de grootste artistieke en literaire hoax aller tijden uit. De voormalige docent aan St Hilda’s College in Oxford publiceerde de kunstenaarsbiografie Nat Tate: An American Artist 1928-1960. Hij beweerde dat Nat Tate een abstract expressionist was die in de jaren vijftig zowel in New York woonde als werkte. Boyd verklaarde echter in zijn boek dat Tate 99 procent van zijn werk in de loop van een weekend vernietigde en vervolgens vanaf een veerboot bij Staten Island naar zijn dood sprong. Zijn lichaam werd nooit gevonden. Nat Tate was een verzinsel van Boyd’s verbeelding.
Na de publicatie van de biografie, die als echt werd gepresenteerd en uitgebreid werd beoordeeld, ontvouwde de leugen zich. Het leven van Nat Tate is niet alleen verzonnen door William Boyd, maar het boek is ook geschreven in samenwerking met Tate Britain en de National Gallery. Er waren ook andere samenzweerders betrokken bij de slimme truc, waaronder David Bowie, die op 1 april een openbare lezing van het boek gaf. De reden achter de publicatie was om de pretentieuze kunstwereld bloot te leggen, zoals veel socialites en professionals uit de industrie die beweerden dat ze op de hoogte waren van de kunst van Nat Tate. De kunstwereld realiseerde zich dat ze voor de gek was gehouden toen een lezer The Independent schreef om de hoax aan het licht te brengen.
4. Mary Toft en de konijnen
In 1726 kreeg de 24-jarige Mary Toft weeën en riep ze om haar buurvrouw, Mary Gill, die snel naar haar toe snelde. Wat Gill niet verwachtte te vinden, was dat Mary Toft het leven had geschonken aan een monster, dus rende ze naar Tofts schoonzus, die verloskundige was. Ze vertelde haar dat Mary schijnbaar bevallen was van een wirwar van delen van dieren. De familie stuurde de onderdelen prompt naar John Howard, een plaatselijke chirurg met meer dan 30 jaar ervaring. Nadat hij de overblijfselen had geïnspecteerd, verklaarde hij dat Mary Toft het leven had geschonken aan “drie poten van een kat met een tabby-kleur en een poot van een sponning [ . . . ] in hen waren drie stukken van de ruggengraat van een paling. “Sceptisch over wat hij had gezien, bezocht Howard Mary, die volgens hem “van een zeer domme en norse bui” was.
Hij was echter verbijsterd toen Mary voor zijn ogen het leven schonk aan een konijn. Mary werd een beroemdheid toen het publiek geboeid raakte door haar verhaal, vooral omdat Howard naar verluidt getuige was van Mary die binnen een maand nog acht babykonijnen baarde. Het verhaal was zo mysterieus dat Groot-Brittannië stopte met het koken van konijnenstoofpot. Mary werd vervolgens tegen haar wil naar een Londens badhuis gebracht voor studie en stond onder het toeziend oog van koning George zelf. Vreemd genoeg stopte Mary met het baren van konijnen. Op 4 december werd een portier betrapt toen hij probeerde met een babykonijn de kamer van Mary binnen te sluipen, en Mary’s echtgenoot bleek veel konijnen te hebben gekocht van de kooplieden van de stad. Terwijl het bewijs zich tegen haar opstapelde, bekende Mary dat het verhaal bedrog was en werd ze voor vijf maanden in de gevangenis gegooid.
3. Ballonjongen
Aspirant-acteurs Richard en Mayumi Heene verschenen in de reality-tv-show Wife Swap. Tijdens hun tijd op de show sprak Richard over zijn droom om zelfgemaakte vliegende schotels in stormen te lanceren. Echter, hun droom om contact te maken met buitenaardse wezens werd schijnbaar de grootste nachtmerrie van de familie op 15 oktober 2009, toen ze 911 belden om te verklaren dat hun zes jaar oude zoon, Falcon, was weggevlogen op een met helium gevulde ballon. De media meldden later dat Falcon met de gasballon op een hoogte van 2.100 meter reisde, en het verhaal leverde hem de bijnaam ‘Balloon Boy’ op.
De wereld hoefde zich echter geen zorgen te maken, want het bleek dat Falcon zich op de zolder van het gezin verstopte, en Richard Heene had de ballon in de vorm van een vliegende schotel in zijn achtertuin gebouwd. Richard werd bijgevolg veroordeeld tot 90 dagen gevangenisstraf en veroordeeld tot het betalen van $ 36.000 restitutie, terwijl Mayumi Heene 20 dagen gemeenschapsdienst uitzat. De familie Heene kreeg ook te horen dat ze niet financieel konden profiteren van de hoax, zoals bijvoorbeeld met een boekdeal.
2. De Hitler dagboeken
Het West-Duitse tijdschrift Stern publiceerde in 1983 de eerste aflevering van de tot dan onbekende dagboeken van Adolf Hitler. Het tijdschrift betaalde naar verluidt $ 4 miljoen voor de 60 delen, die volgens hen werden gevonden in het wrak van een vliegtuigcrash uit 1945. Zich bewust van hoe belangrijk de documenten waren voor de geschiedenis, liet het tijdschrift handschriftexperts uit Duitsland, de VS en Frankrijk hun authenticiteit bevestigen. Mensen over de hele wereld waren echter sceptisch en hadden het volste recht om dat te zijn. Het Bundesarchiv publiceerde een artikel waarin werd onthuld dat het handschrift was nagemaakt met modern briefpapier.
Er werden aanvullende handschrifttests uitgevoerd, alleen om de onnauwkeurigheid van de documenten aan te tonen. De hoax dwong verschillende redacteuren af te treden, waaronder die van Stern, The Sunday Times en Newsweek. De dagboeken bleken later te zijn vervalst door Konrad Kujau, die, niet verwonderlijk, een kleine oplichter was.
1. De Amityville-verschrikking (Amityville horror)
In 1974 schoot Ronald DeFeo Jr. zes van zijn familieleden dood op 112 Ocean Avenue, een groot Nederlands koloniaal huis in het dorp Amityville in New York. In 1975 werd DeFeo Jr. veroordeeld voor moord met voorbedachten rade. In hetzelfde jaar verhuisden George en Kathy Lutz, samen met hun drie kinderen, naar 112 Ocean Avenue. De familie beweerde dat een demonische geest hen op bovennatuurlijke wijze had aangevallen, en ze vluchtten het huis uit na 28 dagen paranormale terreur.
Onderzoekers stonden echter sceptisch tegenover de beweringen van de familie. Pas jaren later werd de leugen aan het licht gebracht, toen DeFeo’s advocaat uiteindelijk toegaf dat zowel hij als de familie Lutz aan het verhaal hadden samengewerkt en dat beiden aanzienlijk hadden geprofiteerd van de hoax. Ze werkten ook samen met Jay Anson, een romanschrijver, om hun verhaal te helpen verbeteren, dat werd aangepast in de hitfilm The Amityville Horror.