10 minder bekende feiten over superhelden
Prometheus, Hercules, Thor, Robin Hood, Superman. Vanaf het allereerste begin van de menselijke geschiedenis hebben we ons verhalen voorgesteld over wonderbaarlijke individuen die bereid waren hun goddelijke gaven te gebruiken om te vechten voor de weerlozen. Als moderne variant van deze almachtige figuren dringen superhelden onze cultuur binnen.
Iedereen kent superhelden en verwelkomt hun aanwezigheid via massa-entertainment en culturele globalisering. Maar zoals vaak gebeurt op veel andere gebieden, negeren mensen veel details over deze iconische personages. De waarheid is dat het verhaal achter de geboorte en populariteit van superhelden net zo interessant is als de verhalen die de superhelden zelf kunnen vertellen. Over dat verhaal gaat deze lijst. Hier laten we u onbekende feiten zien over het verleden, het heden en de toekomst van de overlevering van superhelden.
10. Wat is de oorsprong van superhelden?
Superheldenverhalen bestaan al millennia. De oude Grieken vertelden bijvoorbeeld verhalen over personages met buitengewone vermogens als gevolg van hun verbinding met de goden die de mensheid met hun acties konden zegenen of verdoemen. Deze mythen bestonden met het doel echte natuurverschijnselen te verklaren in een tijd waarin kennis over de wereld was vrij beperkt.
Maar hoe zit het met moderne superhelden? Wat inspireerde hun verhalen? Welnu, het kan verrassend zijn om te ontdekken dat de bovenmenselijke karakters van vandaag en die uit de oudheid niet zo van elkaar gescheiden zijn. De Flash, gemaakt in 1940, was aanvankelijk gebaseerd op de Romeinse god Mercurius, de snelle boodschapper. Wonder Woman is duidelijk geïnspireerd door de Griekse legende van de Amazone-krijgers. DC’s Aquaman en Marvel’s Namor zijn gebaseerd op de Atlantis-beschaving beschreven door de Griekse filosoof Plato. Thor is geïnspireerd door de gelijknamige god uit de Noorse mythologie. Het is dus interessant dat veel van de eerst gecreëerde superhelden zijn geïnspireerd door mythologische figuren en culturen.
Superman, gemaakt door de kunstenaars Jerry Siegel en Joe Shuster, is een van de meest complexe personages als het gaat om het bepalen van de invloeden achter zijn creatie. Superman is gedeeltelijk geïnspireerd door personages uit andere verhalen uit die tijd, zoals ‘John Carter of Mars’. Omdat Siegel en Shuster kinderen waren van Joodse immigranten, wordt ook aangenomen dat Superman een heruitvinding was van Joodse mythen, vooral de mythe van de golem. Net zoals de golem een onstuitbaar wezen was om de onderdrukten te bevrijden, is Superman een almachtige redder die kwam om de onschuldigen te redden te midden van een wrede wereld.
Kortom, de fictieve superhelden van onze tijd zijn een gemoderniseerde versie van de legendes waarvan onze voorouders dachten dat ze echt waren. Maar dat is geen toeval. Dergelijke mythen gebruikten vaak hetzelfde vertelmodel om het verhaal te vertellen van een bepaald individu dat voorbestemd was om een held te worden en het kwaad te bestrijden. Dat type verhaal bleek zo effectief in het boeien van mensen dat het vandaag de dag nog steeds wordt gebruikt voor alles, van strips tot films, en superhelden zijn geen uitzondering.
9. Superhelden zijn gebruikt als oorlogs iconen
Wetenschappelijke studies tonen aan dat moderne superhelden een grote psychologische impact hebben op mensen van alle soorten en leeftijden. Om deze reden worden deze personages gemakkelijk gezien als pijlers van hoop en optimisme, exponenten van grote waarden in onze cultuur. Maar wanneer de sociale situatie verandert, krijgen superhelden ook een nieuw doel. Omdat ze weten dat ze mensen kunnen beïnvloeden, hebben regeringen stripfiguren gebruikt om de bevolking te motiveren om actie te ondernemen en voor hun land te vechten op het slagveld.
Het duidelijkste voorbeeld van deze realiteit is het personage van Captain America. Zijn eerste strip kwam uit in maart 1941, negen maanden voordat de Verenigde Staten op het meest kritieke punt in de Tweede Wereldoorlog kwamen. Het idee van een superheld gekleed in de Amerikaanse vlag terwijl hij nazi’s met zijn blote handen versloeg, was wat de bevolking op dat moment nodig had. Daarom is het geen toeval dat de strips van dit personage het meest gelezen werden van uitgeverij Timely (later Marvel Comics) tijdens de oorlog met een miljoen verkochte exemplaren per maand.
Zelfs Amerikaanse soldaten lazen de verhalen van de superheld terwijl ze op het slagveld waren. De strips van Captain America bevatten zaken als patriottische illustraties of momenten in het verhaal waarin de superheld de lezer vroeg oorlogsobligaties te kopen. Ondertussen werd Superman ook gebruikt om de aankoop van oorlogsobligaties aan te moedigen.
In 1969, nadat soldaten Superman hadden gevraagd om op het slagveld te verschijnen, publiceerde DC een strip waarin hij naar de oorlog in Vietnam gaat. In 2005 werkte Marvel samen met het Pentagon om gratis strips te verspreiden onder een miljoen troepen in het kader van een campagne genaamd “America Supports You”. Dus op de een of andere manier zijn superhelden van nature goed om als oorlogspropaganda te worden gebruikt.
8. Ze zijn ook geïnspireerd door echte mensen
Uitgevers vertrouwen niet altijd op mythologische personages en legendes om hun superhelden te creëren. Om verschillende redenen zijn deze karakters soms opgebouwd rond echte mensen. Misschien zien kunstenaars een bekend persoon als het ideale model om een nieuwe superheld te creëren. Andere keren hebben bepaalde individuen in de echte wereld zo’n voortreffelijk leven dat het gemakkelijk is om ze bovenmenselijke trekken in een stripverhaal te geven.
Om die laatste reden hebben we het voorbeeld van Tony Stark/Iron Man wiens creatie in 1963 gebaseerd was op de VS miljardair Howard Hughes. Artiesten in DC wilden een personage maken dat het zorgeloze, verkeerd uitgelijnde uiterlijk had van de beroemde muzikant Sting. Zo werd vermoedelijk in 1985 de bovennatuurlijke antiheld John Constantine geboren.
Het is bekend dat de persoonlijkheid van Professor X, de leider van de Marvel’s X-Men, werd geïnspireerd door de activist en prediker Martin Luther King Jr. Maar het personage is fysiek gebaseerd op de Oscar-winnende acteur Yul Brynner. Ondertussen werd de acteur Samuel L. Jackson als basis genomen om Nick Fury, de oprichter van de Avengers en regisseur van de SHIELD, opnieuw te maken organisatie.
In het begin wist Jackson niet eens dat Marvel hem als inspiratiebron gebruikte om het personage te creëren, maar hij stemde er toch mee in om Fury’s filmversie te spelen. Echte mensen dienen echter niet alleen als inspiratie voor superhelden. De tirannieke Darkseid, een van de machtigste schurken in de DC-verhalen, baseert zijn persoonlijkheid op Adolf Hitler, een van de beroemdste tirannen in de recente geschiedenis.
7. Superhelden zijn nu een universitaire carrière
Sommigen hebben gezegd dat superhelden voor kinderen zijn. Anderen zeggen dat superhelden entertainment zijn dat niet al te serieus genomen kan worden. Maar daar komt nu verandering in. Met de enorme populariteit die het superheldengenre tegenwoordig heeft, beginnen veel academische instellingen deze personages als studieobject in hun cursussen te gebruiken.
Superheldenverhalen zijn immers een mix van kunst, literatuur en wetenschap waaruit meer dan alleen entertainment kan worden gehaald. Sinds 2015 biedt het Smithsonian Institution een online cursus over superhelden aan via EdX, een leerplatform opgericht door MIT en Harvard. De cursus is getiteld “The Rise of Superheroes and Their Impact On Pop Culture” en behandelt de hele geschiedenis van het superheldengenre vanaf de oorsprong in 1938 tot heden.
Twee van de docenten zijn Stan Lee, de bekende artiest van Marvel Comics, en Michael Uslan, producent van de Batman-films sinds 1989. Hoewel Lee in november 2018 stierf, staat zijn handtekening nog steeds op het certificaat dat aan het einde van de cursus is afgegeven. Ondertussen is de Universiteit van Oregon op de kar gesprongen en een van de beschikbare disciplines heeft er een genaamd ‘Comic Studies’. Het richt zich op de technische aspecten van strips, zoals de tekeningen en het vertellen van verhalen.
Aan de andere kant heeft de Universiteit van Minnesota een cursus over “de fysica van superhelden” – dat wil zeggen, de wetenschappelijke feiten die schrijvers gebruikten om de krachten van de personages uit te leggen. Het is waar dat we kunnen twijfelen aan hoe goed deze cursussen zijn in het voorbereiden van een student op een baan in vergelijking met andere carrières. Maar na het bestuderen van deze disciplines, zou je jezelf een ‘superheldgeleerde’ kunnen noemen, wat best geweldig klinkt.
6. De dag waarop superhelden het hoofd moesten bieden aan een levensechte vijand
Vanaf het begin in de late jaren dertig vertelden superheldenstrips eenvoudige verhalen over hoop waarin het goede altijd zegevierde over het kwade en de personages geen complexe achtergronden hadden. Maar aan het einde van de jaren veertig begonnen ze zich bezig te houden met controversiële kwesties voor die tijd in termen van gender- en raciale diversiteit. Toen kwamen ook horror en gore in hun verhalen, en het Amerikaanse volk begon deze fictie met slechte ogen te bezien.
Veel ouders geloofden dat de strips schadelijk waren voor hun kinderen, terwijl anderen beweerden dat er een verband was tussen de inhoud van stripboeken en toename in delinquentie. Veel mensen organiseerden zelfs openbare stripboekverbrandingen in verschillende steden in de Verenigde Staten. Ondertussen begon psychiater Fredric Wertham lezingen te geven en studies te publiceren die al deze collectieve angst ondersteunden, iets dat de Amerikaanse regering uiteindelijk ter ore kwam. Het congres hield hoorzittingen om de argumenten van Wertham te overwegen.
Hoewel de regering niet verder ging dan die bijeenkomst, werd het evenement door het hele land uitgezonden. Veel uitgevers moesten sluiten vanwege de drastische terugval in de verkoop. Toen besloten de overgebleven grote stripboekuitgevers maatregelen te nemen om de industrie te beschermen. In 1954 sloten ze zich aan om de Comics Code Authority (CCA) te vormen die dicteerde wat een strip wel en niet mocht laten zien. Strips mochten bijvoorbeeld geen vampiers of weerwolven tonen en mochten geen seksuele verwijzingen bevatten. Het goede moest altijd als overwinnaar uit de bus komen, en schurken konden niet zo worden weergegeven dat lezers zich met hen konden inleven.
Als een strip aan deze en andere voorwaarden voldeed, stond de CCA zijn stempel op de omslag toe. De waarheid is dat distributeurs alleen strips accepteerden die waren goedgekeurd door de CCA. Hoewel deze beperkingen het voortbestaan van de industrie mogelijk maakten, bleef de verkoop dalen. Toen, in het begin van de jaren 70, daagde uitgever Marvel de Code uit door strips uit te geven met meedogenloze schurken en politieke referenties.
Deze veranderingen werden goed ontvangen in een tijd dat de Amerikaanse cultuur een keerpunt beleefde en veel taboes dat niet meer waren. In de daaropvolgende jaren werd de Comics Code verschillende keren herschreven. Maar de implementatie ervan stortte geleidelijk in en uitgevers verkochten steeds meer strips zonder het codezegel. In 2011 stopte de CCA met haar functies. Dus de superheldenindustrie moest het opnemen tegen een echte schurk. Het bleek een gezamenlijke inspanning van de autoriteiten en een paar mensen die vol paranoïde angst zaten en de strips de schuld gaven van alle kwaad.
5. Superhelden zijn het meest winstgevende genre van allemaal
Het is geen verrassing dat superheldenfilms economisch winstgevend zijn. Gemiddeld verdient een horrorfilm bijna $ 20 miljoen aan de Amerikaanse kassa. Daarentegen kan een gemiddelde superheldenfilm tot acht keer zoveel opbrengen op dezelfde markt. Het genre van ‘supers’ is ongetwijfeld levendiger dan ooit. Maar het is minder bekend dat het commerciële monster van superheldenfilms meer geld genereert dan bijna elk ander entertainmentconglomeraat ter wereld.
In 2017 was het superheldengenre het meest succesvol, met een omzet van $ 4,8 miljard tussen acht grote films van Marvel, DC en Saban. In 2018 herhaalde de situatie zich met nog grotere inkomsten. Eind 2018 bedroegen de inkomsten die in dat jaar werden gegenereerd door de acht superheldenfilms met bioscoopreleases tussen $ 7,5 miljard en $ 8 miljard. In feite vertegenwoordigde het genre 25,5 procent van de totale kaartverkoop in de Verenigde Staten.
Maar superhelden zijn niet alleen winnaars in de filmindustrie. In 2018 overtrof het Marvel Cinematic Universe alle andere filmfranchises qua inkomsten. Als we alle films over Marvel-personages combineren, vertegenwoordigt het merk de meest winstgevende mediafranchise ter wereld, en overtreft het zelfs de Pokemon-franchise en zijn inkomsten van $ 59 miljard. Met zeven grote releases van het genre in 2019, geloven experts dat de situatie zal alleen maar blijven verbeteren voor de superheldenindustrie.
4. De Noord-Koreaanse superhelden
Voor een land dat ’s nachts niet eens licht heeft, zou het gemakkelijk zijn om te denken dat Noord-Korea niet is bereikt door de superheldencultuur. Fictieve personages zoals superhelden zijn immers meer typerend voor de westerse cultuur, die Noord-Korea sterk lijkt te verachten. Maar de waarheid is dat zelfs Noord-Koreanen zijn verleid door het idee om een bovenmenselijke figuur te bewonderen. Natuurlijk moeten ze hun “anti-imperialistische” houding behouden.
Dus in plaats van buitenlandse superhelden te volgen, hebben ze besloten om hun eigen superhelden te creëren. In Korea is er al eeuwenlang het verhaal van een held genaamd Hong Gildong. Kortom, dit is de Koreaanse versie van Robin Hood. In 1986 bracht Noord-Korea zijn eigen film uit over de personages in het feodale Korea. Daarin is Hong Gildong een vervreemde man die een burgerwacht wordt, onschuldige mensen beschermt tegen slechteriken en zelfs zijn stad bevrijdt van vijandelijke troepen.
Aan de andere kant lekten in 2014 beelden uit van een vermeende Noord-Koreaanse film in de maak. Afbeeldingen laten zien wat een originele superheld lijkt te zijn die een militair uniform draagt, op een gevleugeld paard rijdt en een fakkel als wapen gebruikt. De superheld valt, net als een Noord-Koreaanse versie van Superman, de ‘slechteriken’ aan, die de Amerikanen blijken te zijn, door hun goud in de zee te gooien en zo het kapitalisme een slag toe te brengen. We kennen ook een Noord-Koreaans stripboek uit 2001 genaamd Blizzard in the Jungle. In het verhaal gebruikt een dokter genaamd Kim Yeong-hwan de wijsheid van zijn leider Kim – en de kracht die wordt verleend door een plant die in Korea wordt gekweekt – om de overlevenden van een vliegtuigcrash te helpen. Maar buiten dit alles is er geen grotere superheld voor de Noord-Koreanen dan hun eigen leider, Kim Jong-un. Volgens lokaal nieuws kan de controversiële heerser het klimaat beheersen en alle ziekten genezen. Last but not least heeft hij ooit eenhoorns gevonden.
3. Ze zijn overal
In de afgelopen decennia is de superheldenindustrie door een groot deel van de massamedia over de hele wereld gedekt. Tegenwoordig is het niet moeilijk om meer te weten te komen over een nieuwe release in het genre. De marketing voor elke nieuwe superheldenfilm gaat van televisieadvertenties tot gigantische billboards op gebouwen. Maar de erfenis van superhelden kan veel verder worden gevonden dan het entertainment en de publiciteit die ons omringt. We kunnen zeggen dat superhelden echt overal zijn en onze cultuur doordringen.
Misschien zouden we er goed aan doen enkele voorbeelden te zien. Twee van Superman’s eerste gepubliceerde strips, waarvan er één werd verkocht voor $ 175.000, werden gevonden binnen de muren van een oud huis. Er is ook de Power Rangers-actiefiguur die in 2017 rioolbuizen in Engeland blokkeerde en moest worden verwijderd. Ondertussen reisden acteurs vermomd als de familie van de Japanse superheld Ultraman naar een vulkaan op Hawaï om een promotievideo op te nemen. Over een heel ander onderwerp staan verschillende superheldengames van Marvel en DC op de lijst met videogames die Guantanamo-gevangenen mogen spelen. Het is interessant om op te merken dat superhelden ook in de ruimte te vinden zijn.
Astronauten op het International Space Station (ISS) hebben een verzameling Marvel- en DC-films om in hun vrije tijd naar te kijken. Missiepatches met Groot en Rocket Raccoon van Marvel’s Guardians of the Galaxy werden ook in 2017 naar het ISS gestuurd. Als je Buzz Lightyear uit Toy Story een superheldenpersonage vindt, vloog hij in 2008 ook de ruimte in. En aangezien we het over Buzz Lightyear hebben, werd een stuk speelgoed van het personage gevonden in het rectum van een patiënt, wat walgelijk is, maar het bewijst dat superhelden echt overal zijn.
2. Superhelden zijn misschien niet goed voor kinderen
In de loop der jaren zijn er meerdere debatten geweest over de vraag of superhelden goede of slechte voorbeelden zijn voor kinderen. Een onderzoek uit 2007 toonde aan dat de superheldencultuur kinderen doet geloven dat bepaald risicovol gedrag normaal is, waardoor sommige jongeren soms ernstig lichamelijk letsel oplopen.
Ondertussen bleek uit een recentere studie die in 2017 werd gepubliceerd dat superheldentertainment ervoor zorgt dat kinderen agressiever en minder sociaal worden. Ondanks de verklaringen van de onderzoekers hebben sommige volwassenen het gevoel dat ze iets moesten doen om de kleine kinderen te beschermen. In mei 2013 verspreidde een kleuterschool uit Pennsylvania pamfletten om ouders te informeren dat hun kinderen niet langer superhelden konden spelen in de instelling omdat ze elkaar blijkbaar pijn deden.
In 2016 vroegen Australische kinderdagverblijven ouders om hun kinderen niet verkleed als superhelden te sturen zoals ze waren geneigd tot zelfbeschadigende handelingen. In elk geval zijn sommige beslissingen van dit soort misschien te ver gegaan. Ook in 2013 verbood een basisschool kinderen om superheldenkostuums te dragen op Halloween, omdat ze voor sommige van hun klasgenoten ‘eng’ konden zijn. Twee jaar later weerhield een andere school een meisje ervan haar Wonder Woman-lunchdoos te dragen.
De instelling beweerde dat het geen afbeeldingen van ‘gewelddadige karakters’ toeliet en dat ‘superhelden zeker in die categorie vallen’. We kunnen het eens of oneens zijn met dit soort houding van volwassenen. Maar het is duidelijk dat er meer studies nodig zijn om de echte impact van superhelden op de delicate psyche van kleine kinderen te bepalen.
1. Waarom zijn hun films zo succesvol?
Superhelden worden nu al ongeveer een eeuw in films geportretteerd, maar ze zijn niet altijd even goed ontvangen. Net zoals superheldenstrips stadia hebben doorlopen waarin ze min of meer werden gelezen, hebben superheldenfilms ook ups en downs gekend in termen van populariteit. Zoals we eerder zagen, beleven superhelden nu hun beste moment in de filmindustrie. Maar wat veroorzaakte deze sprong in de acceptatie van superheldenfilms? Waarom ontvangen bioscoopbezoekers nu beter dan ooit bovenmenselijke personages?
Welnu, we kunnen verschillende redenen aanwijzen. Ten eerste is het gemakkelijk in te zien dat de superhelden in de films van vandaag veel herkenbaarder zijn dan die in oude films. Dat komt grotendeels omdat de verhalen in de films nu meer gehumaniseerde karakters laten zien. Mensen zijn meer geïnteresseerd in die helden die, zelfs met hun gaven, moeten vechten tegen de gewone problemen van het leven, omdat iedereen zich met hen kan identificeren.
Ten tweede, de meeste superheldenfilms in onze tijd vallen binnen wat bekend staat als een ” gedeeld universum.” Merken als Marvel vertellen vaak verhalen waarin de personages in dezelfde wereld in verschillende films met elkaar omgaan. Dit creëert een gevoel van continuïteit waardoor fans reikhalzend uitkijken naar waar het volgende hoofdstuk in de franchise over zal gaan. Een ander belangrijk punt is de verbetering die de filmindustrie heeft doorgemaakt op het gebied van visuele effecten. Regisseur James Cameron wachtte bijvoorbeeld 15 jaar voordat hij zijn beroemde film Avatar uitbracht, omdat hij van mening was dat de technologie voor het maken van films daarvoor nog niet voldoende ontwikkeld was.
En aangezien we over het algemeen geen mensen zien vliegen of energiestralen van hun handen gooien in het echte leven, is het gebruik van speciale effecten inherent aan de verhalen van superhelden. Daarom moesten superheldenfilms in de afgelopen decennia beperkt blijven tot verhalen waarvoor niet al te veel budget nodig was als ze er realistisch uit wilden zien. Maar dankzij de technologie van vandaag kunnen regisseurs hun verbeelding de vrije loop laten en superheldenfilms maken met buitenaardse verhalen die het publiek aanspreken.