10 van de meest aangrijpende foto’s ooit

Een beeld zegt meer dan duizend woorden, en dat geldt niet meer dan als het gaat om inzicht in de ergste momenten van menselijke ellende. Je zult veel van deze evenementen kennen – we hebben er hier zelfs al eerder over gesproken. Deze lijst gaat niet over de gebeurtenissen, maar over de kracht van foto’s. Deze afbeeldingen brengen je dichter bij de horror dan welke beschrijving dan ook.

10. De Shanghai-baby

De Tweede Chinees-Japanse Oorlog begon in juli 1937 en werd uiteindelijk onderdeel van het Pacifische theater van de Tweede Wereldoorlog. Niet lang na de oorlog, toen Japan China binnendrong, lieten terugtrekkende Chinese troepen een blokkade achter over de Whampoo-rivier in Shanghai. Japan kondigde aan dat ze het op 28 augustus 1937 gingen bombarderen en nieuwsteams verzamelden zich om het evenement vast te leggen. De vliegtuigen arriveerden om 16.00 uur. De meeste verslaggevers waren vertrokken nadat ze hadden gehoord dat de inval was uitgesteld, dus er wachtte slechts één cameraman.

De bommenwerpers hebben de Chinese verdedigingswerken niet geraakt. Ze raakten het treinstation van de stad, waar 1.800 burgers wachtten op evacuatie, voornamelijk vrouwen en kinderen. De Japanse vliegtuigbemanningen hadden hen aangezien voor troepen. In totaal vielen er 1.500 doden. De fotograaf, H.S. Wong, zag een man kinderen van de sporen redden. De man plaatste het eerste jonge kind op de rand van het platform voordat hij terugkeerde om een ​​ander te helpen – en dat is de foto die Wong nam. Het gewonde, hulpeloze kind dat tussen zo’n verwoesting zat, werd binnen een maand door meer dan 130 miljoen mensen over de hele wereld gezien. Het was van cruciaal belang om de internationale opinie tegen de Japanners te keren, en Wong moest onder Britse bescherming naar Hong Kong worden geëvacueerd toen de Japanners een prijs op zijn hoofd zetten.

9. De huilende Hitlerjugend

De 16-jarige jongen op de bovenstaande foto’s is Hans-Georg Henke. Hij was lid van de Hitlerjugend en de set foto’s werd gemaakt op 1 mei 1945, de dag voor de overgave van Duitsland. De totale wanhoop en echte tranen zouden voor iedereen ontroerend genoeg moeten zijn. Toch zijn het het jongensachtige gezicht en het duidelijk te kleine lichaam voor een soldatenuniform dat de foto iconisch maakte.

Henkes verhaal werd door de jaren heen overdreven toen de foto van de traan die over zijn wang rolde beroemd werd. Henke zelf beweerde jaren later dat hij alleen vodden aan zijn voeten droeg, hoewel een van de foto’s hem met laarzen laat zien. Gezien de vernietiging om hem heen, kan zijn geheugenverlies waarschijnlijk worden vergeven.

8. De uitbraak van de Spaanse griep

De grieppandemie van 1918 doodde tot 100 miljoen mensen over de hele wereld. Dat was ongeveer de hele bevolking van de VS en zes keer het aantal doden door de Eerste Wereldoorlog. Een paar verschillende soorten foto’s bestaan die kunnen aangeven hoe de pandemie mensen heeft getroffen. Er zijn foto’s van massagraven die in Philadelphia zijn gegraven om de lichamen te verwerken. Er zijn ziekenhuisafdelingen met zoveel bedden dat ze meer op pakhuizen lijken. En er zijn de openlucht ziekenhuizen die werden opgezet toen de gewone ziekenhuizen vol waren, rijen witte tenten die patiënten van elkaar scheidden.

De afbeelding hierboven is minder schokkend. Het toont mensen die honkbal spelen terwijl ze maskers dragen. Het publiek draagt ​​ook maskers. En dat weerspiegelt het meest angstaanjagende en verwoestende aspect van de pandemie van 1918 op een manier die de andere foto’s niet doen. Jonge, gezonde volwassenen – van het soort dat honkbal speelt – geven normaal gesproken zelden om griep, maar de uitbraak van 1918 was anders.

De foto vertegenwoordigt ook een trieste nutteloosheid als je ontdekt dat de maskers mensen niet beschermden. Hoewel katoengaas bacteriën kan stoppen, zijn virussen veel kleiner. Maar foto’s tonen hoe grote groepen ze dragen, van de politie in Seattle tot krantenjongens in Canada, tot soldaten in Frankrijk, tot aan het grote publiek. Geen van hen werd op enigerlei wijze beschermd tegen een van de dodelijkste gebeurtenissen in de menselijke geschiedenis.

7. De Atlantische slavenhandel

Brazilië was het laatste land dat de invoer van slaven verbood, en dat was in 1853, toen fotografie nog in de kinderschoenen stond. Daardoor hebben we nauwelijks foto’s van de Atlantische slavenhandel. Dat is een deel van wat de bovenstaande afbeelding – onlangs vastgelegde kinderen, sommigen ondervoed en allemaal ellendig – bijzonder aangrijpend maakt. Toch heeft deze foto eigenlijk een relatief gelukkig verhaal. Hij werd op 1 november 1868 aan boord van het Britse marineschip HMS Daphne genomen en de kinderen op de foto waren net gered. In de drie volgende dagen onderschepte het Britse schip Arabische dhows, redde meer dan 200 slaven en vervoerde ze terug naar Afrika. De Daphne heeft tijdens zijn dienst 2000 gevangenen gered.

6. De redding van de Berlijnse muur

Op 13 augustus 1961 richtte Duitsland een hek met prikkeldraad op om Berlijn in tweeën te delen. De foto hierboven is bitterzoet. De soldaat is een bewaker uit het Oosten, onder strikte orders om niemand de nieuwe grens over te laten. Het kind is een jonge jongen, gescheiden van zijn ouders en wanhopig om naar het Westen over te steken. Door zijn hand uit te steken om de jongen op te tillen naar waar hij wil zijn, neemt de soldaat een risico – en de manier waarop hij over zijn schouder kijkt, maakt duidelijk dat hij weet dat hij het niet zou moeten doen. Maar de soldaat tilt de jongen toch naar de overkant.

Nadat de foto was genomen, kwam het kind vrij, maar de soldaat werd meteen daarna gezien en uit dienst genomen. Niemand heeft kunnen achterhalen wat er met hem is gebeurd. Hoewel we kunnen hopen dat zijn straf niet te zwaar was, weten we het niet zeker. Het Oost-Duitse leger was later blij om kinderen bij de muur te zien sterven in plaats van te helpen.

5. De foto’s van William Saunder

Imperialisten in de 19e eeuw schilderden buitenlanders af als wilden om thuis steun te krijgen voor hun zaak. De Britse fotograaf William Saunders ging in 1850 naar China en maakte de bovenstaande afbeelding, zogenaamd van een onthoofding die aan de gang was – camera’s hadden destijds zulke lange belichtingstijden nodig dat de proefpersonen plichtsgetrouw moesten poseren. Kranten drukten de foto af en versterkten daarmee de wil van westerse landen om China te ‘beschaven’.

Saunder fotografeerde ook andere praktijken die Europeanen en Amerikanen deden walgen. Veel van zijn foto’s bevatten bestraffing met cangues – een zwaar vierkant bord dat om de nek van een gevangene werd geplaatst. Anderen hadden voetbinding als onderwerp, de kunst om de voeten van jonge meisjes te breken en vast te zetten zodat ze niet zouden groeien. Hoe verwerpelijk beide praktijken ook zijn, de militaire overname van China was een ongelukkige reactie.

4. Onverschilligheid voor de dood

De Oekraïense Holodomor was een van de ergste hongersnoden in de geschiedenis. De door de mens veroorzaakte gebeurtenis wordt algemeen erkend als een genocide van miljoenen mensen en is qua omvang vergelijkbaar met de Holocaust. De bovenstaande foto is in 1933 in Charkov gemaakt. Hoewel elke foto met twee lijken standaard verontrustend is, zijn het de levende onderwerpen die deze foto krachtig maken. Het originele bijschrift van de foto luidt: Voorbijgangers schenken geen aandacht meer aan de lijken van uitgehongerde boeren in een straat in Charkov.

3. Mongoolse vrouw

Bovenstaande foto werd in 1913 gepubliceerd in National Geographic, onderdeel van een overigens mooie serie van Stefan Passe van zijn reizen naar het pas onafhankelijke Mongolië. Het bijschrift is eenvoudig: een Mongoolse vrouw die is veroordeeld om te sterven van de honger. Toch is het niet helemaal duidelijk dat hongersnood het lot van de vrouw was. Westerlingen hadden eerder geschreven over mensen die in kooien op Mongoolse markten werden geplaatst, waar voorbijgangers hen konden bespotten en beledigen terwijl ze verhongerden.

Latere rapporten beschreven de krappe kisten met hangslot echter als cellen. Andere rapporten beweerden dat mensen in de kisten werden opgesloten en soms jarenlang niet goed konden liggen of zitten. Sommige kisten werden in het openbaar geplaatst, waar mensen het voedsel voor de gevangenen door het kleine gaatje konden steken. Degenen die werden gestraft voor kleine vergrijpen zouden een of twee weken in de kist blijven. Gezien de kommen op de grond rond de vrouw, waren Passe en National Geographic misschien pessimistisch met hun beoordeling van het lot van de vrouw.

2. De broers in Nagasaki

De foto hierboven is gemaakt door de Amerikaanse marine fotograaf Joe O’Donnell kort na het bombardement op Nagasaki. Hij zag en rook dingen die hij zich niet kon voorstellen, en de ervaring zorgde ervoor dat hij in zijn latere jaren depressief werd. Maar volgens de zoon van O’Donnell heeft de bovenstaande afbeelding hem meer dan enig ander geraakt. Het jongere kind op de foto is dood. De oudere jongen is zijn broer en hij had zijn broer of zus op zijn rug naar een crematorium gedragen. De oudere jongen bleef en zag zijn broer branden, maar weigerde te huilen.

Hij beet zo hard op zijn lip dat het bloedde. De jongen had zojuist alles verloren aan de meest vernietigende kracht die de mensheid kent. Toch had hij op blote voeten het lichaam van zijn broer of zus gedragen om ervoor te zorgen dat hij op de juiste manier werd geëerd. Het is een verhaal over de uitersten van verdriet en moed – en de foto legt beide vast.

1. Massagraf Bergen-Belsen

Voordat het concentratiekamp Bergen-Belsen in april 1945 werd bevrijd, vermoordden de nazi’s daar 50.000 mensen. Anne Frank was een van de slachtoffers – ze werd vermoord slechts een maand voordat de Britten arriveerden. De foto van “Mass Grave 3” werd kort daarna genomen. De man die nonchalant tussen de ontelbare lichamen staat, is kampdokter Fritz Klein, die in december 1945 voor zijn rol werd opgehangen. Kleins taak was om te beslissen welke gevangenen geschikt waren om te werken. Degenen die dat niet waren, gingen naar de gaskamer.

Tijdens zijn verdediging ontkende Klein morele verantwoordelijkheid op grond van het feit dat “de arts alleen de beslissing hoefde te nemen. Wat er daarna met hen gebeurde, had niets met hem te maken.’ De geallieerden hadden foto’s nodig om de omvang van de Holocaust over te brengen op de vele burgers die dachten dat het overdreven was. Het hebben van de Duitser in beeld hielp beschuldigingen van vervalsing te voorkomen.