De top tien van angstaanjagende dieren

Misschien vreemd maar op de de eerste plaats staat hier de mens. De mens is per slot van rekening de koning van de dieren en ook voor andere mensen het gevaarlijkste dier dat er bestaat. Daar kan weinig twijfel over bestaan.

1. De mens

Mensen zijn niet bepaald wilde dieren, maar ze zijn ook niet gedomesticeerd. Het is bewezen dat mensen de intelligentste diersoort op aarde zijn. De kleuren van mensen variëren van bijna peperzwart tot melkwit.

Mensen (Homo sapiens) zijn de enige bestaande leden van de subtribus Hominina. Samen met chimpansees, gorilla’s en orang-oetans maken ze deel uit van de familie Hominidae (de mensapen of mensachtigen). Mensen worden gekenmerkt door hun rechtopstaande houding en tweevoetige voortbeweging; hoge handvaardigheid en zwaar gereedschap in vergelijking met andere dieren; open en complex taalgebruik in vergelijking met andere diercommunicatie; grotere, complexere hersenen dan andere dieren; en zeer geavanceerde en georganiseerde samenlevingen.

Vroege mensachtigen – met name de australopithecines, waarvan de hersenen en anatomie in veel opzichten meer lijken op voorouderlijke niet-menselijke apen – worden minder vaak ‘menselijk’ genoemd dan mensachtigen van het geslacht Homo. Verschillende van deze mensachtigen gebruikten vuur, bezetten een groot deel van Eurazië, en men denkt dat de afstamming die aanleiding gaf tot Homo sapiens ongeveer 500.000 jaar geleden in Afrika uiteenliep, met het vroegste fossiele bewijs van het verschijnen van vroege Homo sapiens (ook in Afrika) ongeveer 300.000 jaar geleden.

De oudste vroege fossielen van H. sapiens werden gevonden in Jebel Irhoud, Marokko, daterend uit ongeveer 315.000 jaar geleden. Vanaf 2017 is het oudst bekende skelet van een anatomisch moderne Homo sapiens de Omo-Kibish I, die dateert van ongeveer 196.000 jaar geleden. Het werd in 1967 ontdekt in het zuiden van Ethiopië. In verschillende migratiegolven trokken H. sapiens Afrika uit en bevolkten het grootste deel van de wereld.

De verspreiding van de grote en groeiende populatie mensen heeft een groot deel van de biosfeer en miljoenen soorten wereldwijd diepgaand beïnvloed. Voordelen die dit evolutionaire succes verklaren, zijn onder meer een groter brein met een goed ontwikkelde neocortex, prefrontale cortex en temporale lobben, die geavanceerd abstract redeneren, taal, probleemoplossing, socialiteit en cultuur mogelijk maken door sociaal leren. Mensen gebruiken gereedschappen vaker en effectiever dan enig ander dier: zij zijn de enige nog bestaande soorten die branden maken, voedsel koken, zichzelf kleden en tal van andere technologieën en kunst maken en gebruiken.

Mensen gebruiken op unieke wijze symbolische communicatiesystemen als taal en kunst om zichzelf uit te drukken en ideeën uit te wisselen, en organiseren zich ook in doelgerichte groepen. Mensen creëren complexe sociale structuren die zijn samengesteld uit vele samenwerkende en concurrerende groepen, van families en verwantschapsnetwerken tot politieke staten. Sociale interacties tussen mensen hebben een zeer grote verscheidenheid aan waarden, sociale normen en rituelen tot stand gebracht, die samen de menselijke samenleving ondersteunen. Nieuwsgierigheid en het menselijke verlangen om de omgeving te begrijpen en te beïnvloeden en om fenomenen (of gebeurtenissen) te verklaren en te manipuleren, hebben de ontwikkeling van wetenschap, filosofie, mythologie, religie en tal van andere kennisgebieden van de mensheid gemotiveerd.

Hoewel het grootste deel van het menselijk bestaan ​​is ondersteund door jagen en verzamelen in groepen, zijn veel menselijke samenlevingen ongeveer 10.000 jaar geleden overgestapt op sedentaire landbouw, door planten en dieren te huisvesten, waardoor de beschaving kon groeien. Deze menselijke samenlevingen breidden zich vervolgens uit, vestigden verschillende vormen van regering, religie en cultuur over de hele wereld en verenigden mensen binnen regio’s om staten en rijken te vormen.

2. Spinnen

Spinnen (orde Araneae) zijn geleedpotigen met acht poten en hoektanden die gif kunnen injecteren. Ze zijn de grootste orde van spinachtigen en staan ​​op de zevende plaats in de totale soortendiversiteit van alle orden van organismen. Spinnen worden wereldwijd op elk continent gevonden, behalve op Antarctica, en hebben zich in bijna elke habitat gevestigd, met uitzondering van kolonisatie in de lucht en in de zee. Vanaf juli 2019 zijn minstens 48.200 soorten spinnen en 120 families geregistreerd door taxonomen.

In tegenstelling tot insecten hebben spinnen geen antennes. Hun buiken dragen aanhangsels die zijn gemodificeerd tot spindoppen die zijde uit maximaal zes soorten klieren extruderen. Spinnenwebben variëren sterk in grootte, vorm en de hoeveelheid kleverige draad die wordt gebruikt. Het lijkt er nu op dat het spiraalvormige web een van de vroegste vormen is, en spinnen die verwarde spinnenwebben produceren, zijn overvloediger en diverser dan andere webspinnen.

De soort Bagheera kiplingi werd in 2008 beschreven als herbivoor, maar alle andere bekende soorten zijn roofdieren, die vooral op insecten en andere spinnen jagen, hoewel een paar grote soorten ook vogels en hagedissen vangen. Er wordt geschat dat de 25 miljoen ton spinnen ter wereld jaarlijks 400-800 miljoen ton prooien doden. Spinnen gebruiken een breed scala aan strategieën om prooien te vangen: ze vangen ze op in kleverige webben, bootsen de prooi na om detectie te voorkomen of rennen ze achterna. De meesten detecteren prooien voornamelijk door trillingen te detecteren, maar de actieve jagers hebben een acute visie en jagers van het geslacht Portia vertonen tekenen van intelligentie in hun keuze van tactieken en het vermogen om nieuwe te ontwikkelen. De ingewanden van spinnen zijn te smal om vaste stoffen op te nemen, dus maken ze hun voedsel vloeibaar door het te overspoelen met spijsverteringsenzymen.

Om te voorkomen dat ze worden opgegeten door de vrouwtjes, die doorgaans veel groter zijn, identificeren mannelijke spinnen zich met potentiële partners door een verscheidenheid aan complexe vrijage rituelen. Mannetjes van de meeste soorten overleven een paar paringen, voornamelijk beperkt door hun korte levensduur. Vrouwtjes weven zijden eierdoosjes, die elk honderden eieren kunnen bevatten. Vrouwtjes van veel soorten zorgen voor hun jongen, bijvoorbeeld door ze rond te dragen of door voedsel met hen te delen. Een minderheid van de soorten is sociaal en bouwt aan gemeenschappelijke webben die plaats kunnen bieden aan een paar tot 50.000 individuen. Sociaal gedrag varieert van onzekere tolerantie, zoals bij weduwespinnen, tot coöperatieve jacht en het delen van voedsel. Hoewel de meeste spinnen maximaal twee jaar leven, kunnen vogelspinnen en andere spinnen tot 25 jaar in gevangenschap leven.

Hoewel het gif van een paar soorten gevaarlijk is voor de mens, onderzoeken wetenschappers nu het gebruik van spinnengif in de geneeskunde en als niet-vervuilende pesticiden. Spinnenzijde biedt een combinatie van lichtheid, sterkte en elasticiteit die superieur is aan die van synthetische materialen, en genen van spinzijde zijn in zoogdieren en planten ingebracht om te zien of deze als zijdefabrieken kunnen worden gebruikt. Als gevolg van hun brede scala aan gedragingen zijn spinnen gemeenschappelijke symbolen geworden in kunst en mythologie die verschillende combinaties van geduld, wreedheid en creatieve krachten symboliseren. Een abnormale angst voor spinnen wordt arachnofobie genoemd.

3. Haaien

Haaien zijn een groep vissen die worden gekenmerkt door een kraakbeenachtig skelet, vijf tot zeven kieuwspleten aan de zijkanten van het hoofd en borstvinnen die niet aan het hoofd zijn versmolten. Haaien zijn er al geweest vóór de eerste dinosauriërs op aarde en zelfs de eerste bomen op aarde.

Volgens deze ruimere definitie dateren de vroegst bekende haaien al van meer dan 420 miljoen jaar geleden. Sindsdien zijn haaien gediversifieerd in meer dan 500 soorten. Ze variëren in grootte van de kleine dwerglantaarnhaai (Etmopterus perryi), een diepzee soort van slechts 17 centimeter  lang, tot de walvishaai (Rhincodon typus), de grootste vis ter wereld, die ongeveer 12 meter lang is. Haaien komen voor in alle zeeën en komen voor op diepten van 2000 meter. Ze leven over het algemeen niet in zoet water, hoewel er een paar uitzonderingen zijn, zoals de stierhaai en de rivierhaai, die zowel in zeewater als in zoet water voorkomen.

Bekende soorten zoals de tijgerhaai, blauwe haai, grote witte haai, mako-haai, dorshaai en hamerhaai zijn toproofdieren – organismen aan de top van hun onderwater voedselketen. Veel haaienpopulaties worden bedreigd door menselijke activiteiten.

4. Slangen

Slangen zijn langwerpige, pootloze, vleesetende reptielen van de onderorde Serpentes die zich kunnen onderscheiden van pootloze hagedissen door hun gebrek aan oogleden en uitwendige oren. Ongeveer 600 soorten zijn giftig, waarvan sommige dodelijk kunnen zijn voor mensen zonder medische hulp.

Veel soorten slangen hebben schedels met meer gewrichten dan hun hagedis voorouders, waardoor ze met hun zeer beweeglijke kaken prooien kunnen inslikken die veel groter zijn dan hun hoofd.

Op elk continent behalve Antarctica en op de meeste kleinere landmassa’s komen levende slangen voor; uitzonderingen zijn onder meer enkele grote eilanden, zoals Ierland, IJsland, Groenland, de Hawaiiaanse archipel en de eilanden van Nieuw-Zeeland, en vele kleine eilanden van de Atlantische Oceaan en de centrale Stille Oceaan. Bovendien zijn zeeslangen wijdverspreid in de Indische en Stille Oceaan. Er worden momenteel meer dan 20 families erkend, waaronder ongeveer 520 geslachten en ongeveer 3600 soorten.  Ze variëren in grootte van de kleine, 10,4 cm lange Barbados-draadslang tot de netvormige python van 6,95 meter lang.

De meeste soorten zijn niet giftig en soorten met gif gebruiken het voornamelijk om prooien te doden en te onderwerpen in plaats van voor zelfverdediging. Sommigen hebben gif dat krachtig genoeg is om mensen pijnlijke verwondingen of de dood te bezorgen. Niet-giftige slangen slikken prooi levend in of doden door vernauwing.

5. Krokodillen

Krokodillen zijn grote aquatische reptielen die in de tropen leven in Afrika, Azië, Amerika en Australië. Hoewel ze op elkaar lijken, behoren krokodillen, alligators en de gharial tot afzonderlijke biologische families. De gharial, met zijn smalle snuit, is gemakkelijker te onderscheiden, terwijl morfologische verschillen moeilijker te herkennen zijn bij krokodillen en alligators. De meest voor de hand liggende uiterlijke verschillen zijn zichtbaar in het hoofd, met krokodillen met smallere en langere koppen, met een meer V-vormige dan een U-vormige snuit vergeleken met alligators en kaaimannen. Een ander kenmerk dat krokodillen van andere krokodil achtigen scheidt, is hun veel hogere mate van agressie.

Grootte, morfologie, gedrag en ecologie van krokodillen verschillen enigszins van soort tot soort. Ze hebben echter ook op deze gebieden veel overeenkomsten. Alle krokodillen zijn semiaquatisch en komen meestal samen in zoetwater habitats zoals rivieren, meren, wetlands en soms in brak water en zout water. Het zijn vleesetende dieren, die zich voornamelijk voeden met gewervelde dieren zoals vissen, reptielen, vogels en zoogdieren, en soms met ongewervelde dieren zoals weekdieren en schaaldieren, afhankelijk van soort en leeftijd. Alle krokodillen zijn tropische soorten die, in tegenstelling tot alligators, erg gevoelig zijn voor kou.

Ze scheidden zich van andere krokodilachtigen tijdens het Eoceen, ongeveer 55 miljoen jaar geleden. Veel soorten worden met uitsterven bedreigd, sommige worden als ernstig bedreigd beschouwd.

6. Leeuwen

De leeuw is een van de grote katten van het geslacht Panthera en lid van de familie Felidae. De veelgebruikte term Afrikaanse leeuw duidt collectief de verschillende ondersoorten in Afrika aan.

De leeuw is een gespierde kat met een diepe bovenlijf met een korte, ronde kop, een verminderde nek en ronde oren en een harige pluk aan het einde van zijn staart. Het is seksueel dimorf; volwassen mannetjesleeuwen hebben prominente manen, wat het meest herkenbare kenmerk is van de soort. Met een typische lengte van hoofd tot lichaam van 184-208 cm zijn ze groter dan vrouwtjes op 160-184 cm. Het is een sociale soort en vormt groepen die troep worden genoemd. Een leeuwentroep bestaat uit een paar volwassen mannetjes, verwante vrouwtjes en welpen. Groepen vrouwelijke leeuwen jagen meestal samen en jagen meestal op grote hoefdieren.

Meestal leeft de leeuw in graslanden en savannes, maar is afwezig in dichte bossen. Het is meestal meer overdag dan andere grote katten, maar wanneer het wordt vervolgd, past het zich aan om ’s nachts en in de schemering actief te zijn. Het staat sinds 1996 op de rode lijst van de IUCN als kwetsbaar vermeld omdat de populaties in Afrikaanse landen sinds het begin van de jaren negentig met ongeveer 43% zijn afgenomen. Leeuwenpopulaties zijn onhoudbaar buiten aangewezen beschermde gebieden. Hoewel de oorzaak van de achteruitgang niet volledig is begrepen, zijn verlies van leefgebied en conflicten met mensen de grootste zorgen.

7. Schorpioenen

Schorpioenen zijn roofzuchtige spinachtigen van de orde Scorpiones. Ze hebben acht poten en zijn gemakkelijk te herkennen aan het paar grijpende pedipalpen en de smalle, gesegmenteerde staart, vaak gedragen in een karakteristieke voorwaartse kromming over de rug, eindigend met een giftige angel. Schorpioenen variëren in grootte van 9 mm tot 23 cm.

De evolutionaire geschiedenis van schorpioenen gaat terug tot de Silurische periode 435 miljoen jaar geleden. Ze hebben zich aangepast aan een breed scala aan omgevingsomstandigheden en zijn nu te vinden op alle continenten behalve Antarctica. Schorpioenen tellen ongeveer 1.750 beschreven soorten, met tot dusver 13 bestaande (levende) families.

Alle schorpioenen hebben een giftige angel, maar de overgrote meerderheid van de soorten vormt geen ernstige bedreiging voor de mens, en in de meeste gevallen hebben gezonde volwassenen geen medische behandeling nodig nadat ze zijn gestoken.  Van slechts ongeveer 25 soorten is bekend dat ze gif hebben dat een mens kan doden. In sommige delen van de wereld met zeer giftige soorten komen regelmatig dodelijke slachtoffers voor, voornamelijk in gebieden met beperkte toegang tot medische behandeling.

8. Beren

Beren zijn vleesetende zoogdieren van de familie Ursidae. Hoewel er slechts acht soorten beren bestaan, zijn ze wijdverbreid en komen ze voor in een grote verscheidenheid aan habitats op het noordelijk halfrond en gedeeltelijk op het zuidelijk halfrond. Beren zijn te vinden op de continenten Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Europa en Azië. Gemeenschappelijke kenmerken van moderne beren zijn onder meer grote lichamen met gedrongen benen, lange snuit, kleine ronde oren, ruig haar, plantigrade poten met vijf niet-intrekbare klauwen en korte staarten.

Terwijl de ijsbeer meestal vleesetend is en de reuzenpanda bijna volledig van bamboe eet, zijn de overige zes soorten alleseters met gevarieerde diëten. Met uitzondering van het zoeken naar individuen en moeders met hun jongen, zijn beren typisch solitaire dieren. Ze kunnen overdag of ’s nachts zijn en hebben een uitstekend reukvermogen. Ondanks hun zware bouw en ongemakkelijke gang, zijn ze bedreven hardlopers, klimmers en zwemmers. Beren gebruiken schuilplaatsen, zoals grotten en boomstammen, als hun holen; de meeste soorten bezetten hun holen gedurende de winter gedurende een lange periode van winterslaap, tot 100 dagen.

Op beren wordt sinds de prehistorie gejaagd vanwege hun vlees en bont; ze zijn gebruikt voor berengevechten en andere vormen van amusement, zoals om te dansen. Met hun krachtige fysieke aanwezigheid spelen ze een prominente rol in de kunsten, mythologie en andere culturele aspecten van verschillende menselijke samenlevingen. In moderne tijden staan ​​beren onder druk door aantasting van hun leefgebieden en illegale handel.

9. Tijgers

De tijger (Panthera tigris) is de grootste soort onder de Felidae en valt onder het geslacht Panthera. Het is het meest herkenbaar aan zijn donkere verticale strepen op oranjeachtige bruine vacht met een lichtere onderkant. Het is een toproofdier, dat vooral op hoefdieren zoals herten en wilde zwijnen jaagt. Het is territoriaal en over het algemeen een eenzaam maar sociaal roofdier, dat grote aangrenzende gebieden van leefgebied vereist, die de vereisten voor prooi en opfok van zijn nakomelingen ondersteunen. Tijgerwelpen blijven ongeveer twee jaar bij hun moeder, voordat ze onafhankelijk worden en het gezelschap van hun moeder verlaten.

Sinds het begin van de 20e eeuw hebben tijgerpopulaties ten minste 93% van hun historische verspreidingsgebied verloren en ze zijn uitgeroeid in West- en Centraal-Azië, van de eilanden Java en Bali, en in grote delen van Zuidoost- en Zuid-Azië en China. Het huidige tijger assortiment is gefragmenteerd en strekt zich uit van Siberische gematigde bossen tot subtropische en tropische bossen op het Indiase subcontinent en Sumatra.

De tijger staat sinds 1986 op de rode lijst van de IUCN als bedreigd. Vanaf 2015 werd de wereldwijde populatie wilde tijgers geschat op tussen 3.062 en 3.948 volwassen individuen, tegen ongeveer 100.000 aan het begin van de 20e eeuw. Belangrijke redenen voor de achteruitgang van de bevolking zijn onder meer vernietiging van habitats, fragmentatie van habitats en stroperij. Dit, in combinatie met het feit dat het op enkele van de meer dichtbevolkte plaatsen op aarde leeft, heeft tot aanzienlijke conflicten met mensen geleid.

De tijger is een van de meest herkenbare en populaire van de charismatische megafauna ter wereld. Het speelde een prominente rol in de oude mythologie en folklore en wordt nog steeds afgebeeld in moderne films en literatuur, verschijnt op vele vlaggen, wapenschilden en als mascottes voor sportteams. De tijger is het nationale dier van India, Bangladesh, Maleisië en Zuid-Korea.

10. Wormen

Wormen zijn veel verschillende dieren die in de verte verwant zijn en die doorgaans een lang cilindrisch buisvormig lichaam hebben, geen ledematen en geen ogen. Wormen variëren in grootte van microscopisch tot meer dan 1 meter lang voor zee-polychaete wormen (borstelwormen), 6,7 meter voor de Afrikaanse gigantische regenworm, en 58 meter voor de marine nemertean worm (bootlace worm), Lineus longissimus.

Verschillende soorten wormen bezetten een kleine verscheidenheid aan parasitaire nissen die in de lichamen van andere dieren leven. Vrijlevende wormsoorten leven niet op het land, maar leven in zee- of zoetwater omgevingen of ondergronds door te graven. De naam komt van het Oud-Engelse woord wyrm. De meeste dieren die ‘wormen’ worden genoemd, zijn ongewervelde dieren, maar de term wordt ook gebruikt voor de amfibieën van de blindedarm en de traagworm Anguis, een beenloze hagedis.

Wanneer wordt gezegd dat een dier of mens “wormen heeft”, betekent dit dat het is besmet met parasitaire wormen, meestal rondwormen of lintwormen. Longworm is ook een veel voorkomende parasitaire worm die voorkomt in verschillende diersoorten zoals vissen en katten.