jan 31 2022

Top 10 bizarre psychische stoornissen

Psychische stoornissen treffen miljoenen mensen in de wereld en kunnen leiden tot jarenlange psychotherapie. In sommige gevallen is het psychische probleem waaraan iemand lijdt uiterst zeldzaam of bizar. Dit is een lijst van de tien meest bizarre psychische stoornissen.

10. Stockholm syndroom

Het Stockholmsyndroom is een psychologische reactie die soms wordt gezien bij een ontvoerde gijzelaar, waarbij de gijzelaar tekenen van sympathie, loyaliteit of zelfs vrijwillige medewerking aan de gijzelnemer vertoont, ongeacht het risico waarin de gijzelaar is geplaatst. Het syndroom wordt ook besproken in andere gevallen, waaronder die van vrouwenmishandeling, verkrachting en kindermishandeling.

Het syndroom is genoemd naar een bankoverval in Stockholm, Zweden, waarbij de bankovervallers bankmedewerkers gegijzeld hielden van 23 augustus tot 28 augustus in 1973. In dit geval raakten de slachtoffers emotioneel gehecht aan hun daders en verdedigden ze zelfs hun ontvoerders nadat ze waren bevrijd van hun zesdaagse beproeving, door te weigeren tegen hen te getuigen. Later, nadat de bende was berecht en tot gevangenisstraffen was veroordeeld, trouwde een van hen met een vrouw die zijn gijzelaar was geweest.

Een beroemd voorbeeld van het Stockholm-syndroom is het verhaal van Patty Hearst, de dochter van een miljonair die in 1974 werd ontvoerd, sympathie leek te ontwikkelen voor haar ontvoerders en later deelnam aan een overval die ze orkestreerden.

9. Lima Syndroom

Precies het tegenovergestelde van het Stockholm-syndroom – dit is waar de gijzelnemers meer sympathie krijgen voor de benarde situatie en behoeften van de gijzelaars. Het is genoemd naar de gijzelingscrisis van de Japanse ambassade in Lima, Peru, waar 14 leden van de Tupac Amaru Revolutionaire Beweging (MRTA) honderden mensen gegijzeld namen op een feest in de officiële residentie van de Japanse ambassadeur in Peru. De gijzelaars bestonden uit diplomaten, regerings- en militaire functionarissen en zakenlieden van vele nationaliteiten die op dat moment toevallig op het feest waren.

Het begon op 17 december 1996 en eindigde op 22 april 1997. Binnen een paar dagen na de gijzeling hadden de militanten de meeste gevangenen vrijgelaten, met schijnbare minachting voor hun belang, waaronder de toekomstige president van Peru, en de moeder van de huidige president. Na maanden van mislukte onderhandelingen werden alle overgebleven gijzelaars bevrijd door een inval door Peruaanse commando’s, hoewel één gijzelaar werd gedood.

8. Diogenes-syndroom

Diogenes was een oude Griekse filosoof, die in een wijnvat leefde en ideeën over nihilisme en animalisme promootte. Toen hem door Alexander de Grote werd gevraagd wat hij het liefste in de wereld wilde, antwoordde hij: “Voor jou om uit mijn zonlicht te gaan!” Het Diogenes-syndroom is een aandoening die wordt gekenmerkt door extreme zelfverwaarlozing, teruggetrokken neigingen en dwangmatig hamsteren, soms van dieren.

Het komt vooral voor bij oude mensen en wordt geassocieerd met seniele aftakeling. Het syndroom is eigenlijk een verkeerde benaming aangezien Diogenes een ascetisch en sober leven leidde, en er zijn geen bronnen die erop wijzen dat hij zijn eigen hygiëne verwaarloosde.

7. Syndroom van Parijs

Het Parijs-syndroom is een aandoening die exclusief is voor Japanse toeristen en staatsburgers, waardoor deze een zenuwinzinking krijgen terwijl ze in de beroemde stad zijn. Van de miljoenen Japanse toeristen die de stad jaarlijks bezoeken, lijden er ongeveer een dozijn aan deze ziekte en moeten ze terug naar hun thuisland. De aandoening is in feite een ernstige vorm van ‘cultuurschok’.

Beleefde Japanse toeristen die naar de stad komen, kunnen hun idyllische zicht op de stad, gezien in films als Amelie, niet scheiden van de realiteit van een moderne, bruisende metropool. Japanse toeristen die in contact komen met bijvoorbeeld een onbeschofte Franse ober, zullen niet in staat zijn om terug te vechten en worden gedwongen hun woede op te kroppen, wat uiteindelijk leidt tot een volledige mentale ineenstorting. De Japanse ambassade heeft een 24-uurs hotline voor toeristen die lijden aan een ernstige cultuurschok, en kan indien nodig een spoedbehandeling in het ziekenhuis bieden.

6. Stendhal-syndroom

Stendhal-syndroom is een psychosomatische ziekte die een snelle hartslag, duizeligheid, verwarring en zelfs hallucinaties veroorzaakt wanneer een persoon wordt blootgesteld aan kunst, meestal wanneer de kunst bijzonder ‘mooi’ is of wanneer een grote hoeveelheid kunst op één plek staat. De term kan ook worden gebruikt om een soortgelijke reactie op een overdaad naar keuze in andere omstandigheden te beschrijven, b.v. wanneer iemand wordt geconfronteerd met immense schoonheid in de natuurlijke wereld.

Het is genoemd naar de beroemde 19e-eeuwse Franse auteur Stendhal die zijn ervaring met het fenomeen beschreef tijdens zijn bezoek aan Florence, Italië in 1817 in zijn boek Napels en Florence: een reis van Milaan naar Reggio.

5. Jeruzalem syndroom

Het Jeruzalem-syndroom is de naam die wordt gegeven aan een groep mentale verschijnselen waarbij sprake is van obsessieve ideeën met een religieus thema, wanen of andere psychose-achtige ervaringen die worden veroorzaakt door of leiden tot een bezoek aan de stad Jeruzalem. Het is niet endemisch voor één enkele religie of denominatie, maar heeft joden en christenen met veel verschillende achtergronden getroffen.

De aandoening lijkt op te duiken in Jeruzalem en veroorzaakt psychotische waanideeën die na een paar weken meestal verdwijnen. Van alle mensen die aan deze spontane psychose hebben geleden, hebben ze allemaal een voorgeschiedenis gehad van een eerdere psychische aandoening, of werden ze geacht niet ‘gezond’ te zijn voordat ze naar de stad kwamen.

4. Capgras waanvoorstelling

De Capgras-waan is een zeldzame aandoening waarbij een persoon de waanvoorstelling heeft dat een kennis, meestal een echtgenoot of een ander naast familielid, is vervangen door een identiek uitziende bedrieger. Het komt het meest voor bij patiënten met schizofrenie, hoewel het ook voorkomt in mensen met dementie, of na een hersenletsel.

Een casusrapport zei het volgende:
Mevrouw D, een 74-jarige getrouwde huisvrouw, onlangs ontslagen uit een plaatselijk ziekenhuis na haar eerste psychiatrische opname, presenteerde zich bij onze instelling voor een second opinion. Op het moment van haar opname eerder in het jaar had ze de diagnose atypische psychose gekregen omdat ze geloofde dat haar man was vervangen door een andere niet-verwante man. Ze weigerde met de bedrieger te slapen, deed ’s nachts haar slaapkamer en deur op slot, vroeg haar zoon om een pistool en vocht uiteindelijk met de politie toen er pogingen werden ondernomen om haar in het ziekenhuis op te nemen. Soms geloofde ze dat haar man haar lang overleden vader was. Ze herkende gemakkelijk andere familieleden en zou alleen haar man verkeerd identificeren.

De paranoia die door deze aandoening wordt veroorzaakt, heeft het tot een veelgebruikt thema gemaakt in sciencefictionboeken en -films, zoals Invasion of the Body Snatchers, Total Recall en The Stepford Wives.

3. Fregoli waanvoorstelling

Precies het tegenovergestelde van de Capgras-waan – de Fregoli-waan is een zeldzame aandoening waarbij een persoon de waanvoorstelling heeft dat verschillende mensen in feite één enkele persoon zijn die van uiterlijk verandert of zich vermomt. De aandoening is genoemd naar de Italiaanse acteur Leopoldo Fregoli die bekend stond om zijn vermogen om snel van uiterlijk te veranderen tijdens zijn toneelact.

Het werd voor het eerst gemeld in 1927 door twee psychiaters die de case study bespraken van een 27-jarige vrouw die geloofde dat ze werd vervolgd door twee acteurs die ze vaak had bezocht in het theater. Ze geloofde dat deze mensen ‘haar nauw volgden, in de vorm van mensen die ze kent of ontmoet’.

2. Cotard Waanzin

De Cotard-waan is een zeldzame psychiatrische stoornis waarbij een persoon de waanvoorstelling heeft dat hij of zij dood is, niet bestaat, aan het rotten is of zijn of haar bloed of inwendige organen heeft verloren. In zeldzame gevallen kan het waanvoorstellingen van onsterfelijkheid omvatten.

Een case study zei het volgende:
De symptomen van [de patiënt] traden op in de context van meer algemene gevoelens van onwerkelijkheid en dood zijn. In januari 1990, na zijn ontslag uit het ziekenhuis in Edinburgh, nam zijn moeder hem mee naar Zuid-Afrika. Hij was ervan overtuigd dat hij naar de hel was gebracht (wat bevestigd werd door de hitte), en dat hij was overleden aan bloedvergiftiging (wat een risico was geweest in het begin van zijn herstel), of misschien aan aids (hij had een verhaal gelezen in een tijdschrift over iemand met aids die stierf aan bloedvergiftiging), of aan gele koorts via een injectie. Hij dacht dat hij “de geest van zijn moeder had geleend om hem de hel te laten zien”, en dat hij in Schotland sliep.

De waan is genoemd naar Jules Cotard, een Franse neuroloog die de aandoening, die hij “le délire de négation” (“negatiedelirium”) noemde, voor het eerst beschreef in een lezing in Parijs in 1880.

1. Reduplicatieve paramnesie

Reduplicatieve paramnesie is de waanvoorstelling dat een plaats van locatie is gedupliceerd, op twee of meer tegelijk bestaat, of dat deze is ‘verplaatst’ naar een andere locatie. Een persoon kan bijvoorbeeld geloven dat hij zich in feite niet in het ziekenhuis bevindt waar hij is opgenomen, maar in een ziekenhuis in een ander deel van het land, ondanks dat dit duidelijk fout is

De term ‘reduplicerende paramnesie’ werd voor het eerst gebruikt in 1903 door de Tsjechoslowaakse neuroloog Arnold Pick om een aandoening te beschrijven bij een patiënt met verdenking op de ziekte van Alzheimer, die volhield dat ze werd verplaatst van de stadskliniek van Pick naar een kliniek die volgens haar zich in een bekende buitenwijk bevond. Om de discrepantie uit te leggen, vertelde ze verder dat Pick en de medische staf op beide locaties werkten.

Nog meer weten over psychische stoornissen? Lees dan het boek Alles over psychische stoornissen.