Neanderthalers zijn onze dichtstbijzijnde uitgestorven familie. Deze link maakt van Neanderthalers een populair onderzoeksonderwerp. Nieuwe vondsten omvatten de gevaren waarmee ze werden geconfronteerd, vaardigheden die hen hielpen om millennia te overleven, waarom ze er zo anders uitzagen en hoe Neanderthalers mensen mogelijk van uitsterven hebben gered. Er is nog veel dat onderzoekers willen weten. Dit verlangen heeft geleid tot experimenten met levend weefsel dat de Neanderthalers op een echt vreemde manier nieuw leven heeft ingeblazen.
10. Mysterieuze gezichten
Vanaf het eerste moment dat onderzoekers zich bewust werden van de uitgestorven mensachtigen, werd de vraag gesteld: waarom zien Neanderthalers er zo anders uit? Vergeleken met moderne mensen hadden hun vooruitstekende gezichten opvallend hoge wangen en grote neuzen. Een prominente theorie suggereerde dat de kenmerken Neanderthalers een sterkere beet gaven.
Uit eerdere bewijzen van tandschade bleek dat ze hun kaken als een derde hand gebruikten om iets vast te houden, misschien tijdens het maken van wapens of kledingstukken. Een blik op menselijke en Neanderthaler schedels in 2018 deed die theorie echter verdwijnen. De moderne mens bleek de sterkere beet te hebben en toch fijnere eigenschappen te bezitten. Het blijkt dat de verschillen iets te maken kunnen hebben met fysieke behoeften. Neanderthalers hadden krachtigere lichamen die meer energie verbruikten, tot wel 4.480 calorieën per dag. Ze reisden veel en leefden soms in koude omgevingen.
Uit de studie bleek dat de gelaatstrekken van Neanderthalers 29 procent groter waren dan die van mensen. Dit zorgde voor een veel betere opname van zuurstof en warme lucht, die beide hadden kunnen helpen om de zeer actieve mensachtigen in de winter in stand te houden.
9. Mens-Neanderthaler split mysterie
De menselijke stamboom is verbluffend complex. Ondanks alle fossielen en DNA-technologie kennen wetenschappers nog steeds niet het volledige evolutieverhaal van mensachtigen. Een harde noot om te kraken is de onbekende gemeenschappelijke voorouder van de moderne mens en Neanderthalers. Daarnaast blijft het onduidelijk wanneer ze in verschillende soorten zijn opgesplitst.
Het fossielenbestand geeft aan dat de moderne mens 300.000 jaar geleden is geëvolueerd, maar het oudste Neanderthaler-bewijs is lastig. De oudste overblijfselen dateren van 400.000 jaar, terwijl sommige genetische studies sporen vonden van een splitsing van mensen tot 650.000 jaar geleden. In 2018 bekeken onderzoekers fossiele tanden die op twee plaatsen op het Italiaanse schiereiland waren opgedoken. Vóór het gedetailleerde onderzoek was de mensachtige soort waartoe ze behoorden een mysterie. De studie vond echter onderscheidende kenmerken van Neanderthaler-afstamming. Beide tanden waren ook 450.000 jaar oud. Dit ondersteunde DNA-bevindingen die suggereerden dat de splitsing meer dan een half miljoen jaar geleden plaatsvond. Het exacte tijdperk waarin mensen en Neanderthalers uit elkaar gingen, blijft onbekend, maar dit dicht de kloof een beetje.
8. De Neanderthaler jongen
In 2010 werd in de El Sidron-grot in Spanje een zevenjarige Neanderthaler gevonden tussen een groep van 12 verwante volwassenen en kinderen. Ze stierven 49.000 jaar geleden. Een recente blik op de jongen onthulde interessante dingen. Er was bijvoorbeeld geen verschil tussen zijn groeitempo en dat van een moderne zevenjarige. Deze gelijkenis zou een van de redenen kunnen zijn waarom de twee soorten zo gemakkelijk met elkaar kruisten.
Hoewel al bekend was dat Neanderthalers grotere hersenen hadden, waren die van de jongen nog in ontwikkeling. Het was 87,5 procent van het volume van volwassenen. Tegenwoordig is een kind van dezelfde leeftijd gemiddeld zo’n 95 procent. Neanderthalers werden langzamer volwassen, wat erop wees dat ze een langere zorg- en leerperiode bij volwassenen kregen. Het blijft onduidelijk of dit een biologisch voordeel was.
Een ander verschil werd gevonden in de wervels van de jongen. Ze waren niet allemaal gefuseerd. Die van de moderne mens fuseren rond de leeftijd van 4-6 jaar. Er was geen ziekte in het jonge fossiel, wat suggereerde dat late fusie normaal was voor een Neanderthaler kind. De familiegroep in de El Sidron-grot is van onschatbare waarde. Omdat ze verschillende levensfasen en generaties vertegenwoordigen, bevatten ze de sleutel om eindelijk de volledige fysieke ontwikkeling van Neanderthalers te begrijpen.
7. Kleermakershanden
Ondanks een hele reeks ontdekkingen die aantoonden dat Neanderthalers geen brutale holbewoners waren, blijft het ruwe en onhandige beeld bestaan. In 2018 voegde een andere studie iets toe aan de meer delicate kant van deze mensachtigen. Het was niet iets dat de meeste mensen zouden verwachten.
Neanderthalers gebruikten hun handen als kleermakers en schilders, met een nauwkeurig commando over de manier waarop ze iets vastpakten. Wetenschappers scanden de handen van bouwvakkers, kunstenaars en zelfs slagers. Vervolgens namen de onderzoekers nota van hoe entheses zich manifesteerden (botlittekens die langdurig spiergebruik laten zien). Ter vergelijking werden ook 12 prehistorische handen gescand en geanalyseerd. De oude groep was gelijk verdeeld tussen mensen en Neanderthalers die ongeveer 40.000 jaar geleden leefden.
Slechts de helft van de prehistorische mensen vertoonde de entheses op de duim en wijsvinger die wijzen op delicaat werk. De rest toonde het harde werk, de brute-force grip entheses op de duim en pink. Alle Neanderthalers toonden in plaats daarvan de handlittekens voor fijn bewegend werk.
6. Neanderthaler Gezondheidszorg
Een factor die vaak over het hoofd wordt gezien in het Neanderthaler-verhaal zijn hun medische vaardigheden. Deze mensachtigen bestonden al duizenden jaren, maar in kleine groepen waar elk individu waarschijnlijk als waardevol voor de groep werd beschouwd. Neanderthalers hadden niet zo lang kunnen overleven zonder hun eigen gezondheidszorg praktijken te ontwikkelen.
In 2018 werden de overblijfselen van meer dan 30 Neanderthalers om een speciale reden bekeken. Ze overleefden allemaal een soort van fysieke problemen. Lichte tot ernstige verwondingen, waaronder gebroken botten, waren allemaal aanwezig. Wat nog belangrijker is, was dat elk individu in de loop van zijn of haar leven was hersteld van verschillende trauma’s. Geen van hen was dodelijk (anders zou er geen genezing zijn geweest).
Dit was het eerste solide bewijs dat Neanderthalers een geavanceerd medisch systeem hadden. Niet alleen als cultureel iets, maar ook als een belangrijke overlevingsstrategie. Omdat ze voor zieken zorgden en zich richtten op overleven, geloven onderzoekers dat de Neanderthaler-genezers bekwame verloskundigen waren.
5. Vreemde Steen Bericht
De Kiik-Koba-grot op de Krim is geen onbekende voor Neanderthaler-ontdekkingen. Tientallen jaren geleden vonden opgewonden onderzoekers een volwassen Neanderthaler en een baby erin. In 2018 onthulde een vuursteen van de site 13 oppervlakte markeringen tijdens analyse. Het artefact was ongeveer 35.000 jaar oud en de lijnen waren allesbehalve willekeurig of toevallig.
In plaats daarvan gebruikte een Neanderthaler met acute hand-oogcoördinatie verschillende puntige stenen werktuigen om de zigzaglijnen te maken. Dit soort inspanningen vereiste ook een grote mentale focus. De kleine vuursteen was niet gemaakt van lokale steen, waardoor de mogelijkheid bestond dat hij van een andere locatie was gebracht – misschien met een boodschap.
Wetenschappers waren het erover eens dat de markeringen te arbeidsintensief waren om krabbels van een verveelde Neanderthaler te zijn. Ze verdisconteerden ook de kans dat de merktekens het eigendom van het gereedschap aangaven, omdat er andere vuurstenen werden gevonden zonder enig snijwerk. Het zou numerieke informatie kunnen zijn. Maar eerlijk gezegd weet niemand wat er werd gecommuniceerd en of de kleine omvang ook betekende dat het beoogde publiek niet groot was.
4. Griepbestrijdende genen
Een nogal angstaanjagende studie uit 2018 van de Stanford University suggereerde dat de moderne mens ooit dreigde uit te sterven vanwege de griep. Het ding dat hen heeft gered? Paren met Neanderthalers.
Het is oud nieuws dat de meeste Europeanen die tegenwoordig leven rondlopen met ongeveer 2 procent van het Neanderthaler-DNA. Tijdens de Stanford-studie keken onderzoekers naar 4.500 menselijke genen die interageren met virussen. Verrassend genoeg werden er 152 geërfd van Neanderthalers en beschermen ze tegen hepatitis C en de moderne griep A.
Toen de mens voor het eerst in Europa arriveerde, leefden er al millennia Neanderthalers in de regio. Hun genetische code was al goed aangepast aan de bestrijding van besmettelijke Europese ziekten. Dat gold niet voor de nieuwe immigranten die uit Afrika kwamen. Als de twee groepen elkaar nooit hadden ontmoet, hadden mensen natuurlijk hun eigen weerstand moeten ontwikkelen. De griep had ze echter eerder kunnen wegvagen.
Gelukkig produceerden rendez-vous met Neanderthalers nakomelingen met kant-en-klare genetische verdedigingen die zich sneller door de menselijke populatie verspreiden dan natuurlijke evolutie ooit zou kunnen.
3. Ze jaagden in groepen
Ongeveer 120.000 jaar geleden stierven twee damherten en hun overblijfselen werden ontdekt in respectievelijk 1988 en 1997. De botten werden teruggevonden in Neumark-Nord in Duitsland en onthulden iets opmerkelijks over Neanderthalers. In 2018 analyseerden onderzoekers de skeletten en ontdekten dat beide gezond waren, jonge mannelijke herten. Met andere woorden, het beste diner voor een hongerige holbewoner.
De botten hadden sporen die overeen kwamen met de speren van Neanderthalers, wat erop wees dat de dieren werden gedood door een bekwame groep jagers. Als het zonder enige twijfel bewezen is, is dit een nieuwe spijker in de “domme holbewoners” kijk op Neanderthalers. Wetenschappers overhandigden replica’s van de speren aan vrijwilligers die geschoold waren in dit soort wapentuig. Ze “jaagden” op echte hertenskeletten gewikkeld in ballistische gel om zacht weefsel te simuleren.
De botschade kwam overeen met die van het oude hert. Sensoren die aan de speren waren bevestigd, maten de snelheid en toonden aan dat Neanderthalers stoten van dichtbij gebruikten om te doden in plaats van vanaf een veilige afstand te gooien. Er blijft een mysterie. Het ene hert had onverwacht weinig slachtsporen, het andere niet. Het was bijna alsof er weinig tot geen vlees werd geoogst. Voor een volk dat afhankelijk was van jagen en verzamelen, was dit inderdaad merkwaardig gedrag.
2. Kind opgegeten door vogel
In Polen heeft de Ciemna-grot een decennia-oude geschiedenis van het opleveren van oude vondsten. Maar in 2018 ontvouwde zich een uniek verhaal. De toestand van een skelet kan delen over iemands leven en dood onthullen. In dit geval was het verhaal gruwelijk.
Ongeveer 115.000 jaar geleden stierf een Neanderthaler kind op 5-7 jaar oud. Het blijft onduidelijk hoe het jong is omgekomen, maar hij of zij zou zijn gedood door een enorme roofvogel. In de prehistorie was dit een reëel gevaar. Deze suggestie hing af van het feit dat het kind inderdaad door zo’n vogel was opgegeten.
De vingerbotten van het kind vertoonden de kenmerkende schade door het spijsverteringskanaal van het wezen te zijn gepasseerd. Het is ook mogelijk dat iets anders de dood van het kind heeft veroorzaakt en dat het lichaam werd weggevangen door het roofdier dat erbij betrokken was. Behalve dat het het enige geval in de ijstijd is waarbij een Neanderthaler de lunch van een vogel werd, zijn de botten ook de oudste menselijke resten die zijn opgegraven in Polen.
1. Levende Neanderthaler hersenen
De meest bizarre ontwikkeling op het gebied van Neanderthaler-onderzoek kwam uit een laboratorium in Californië. In 2018, tijdens een poging om te begrijpen waarom Neanderthalers uitstierven en mensen floreerden, concentreerden wetenschappers zich op neurologische aanwijzingen. Voor een meer directe blik besloten ze de hersens van enkele holbewoners te bekijken.
Het volledige Neanderthaler-genoom is al bekend. Er waren slechts een paar genetische aanpassingen nodig om menselijke stamcellen om te zetten in hersencellen die overeenkomen met die van de uitgestorven mensachtige. De volgende stap was om een organoïde (kleinere versie van een orgel) te laten groeien. Het duurde 6-8 maanden voordat de mini-hersenen volwassen waren op ongeveer 0,5 centimeter (0,2 inch). Het meest directe verschil was hun vorm.
Organoïden van het menselijk brein zijn rond, maar de Neanderthaler-versie ontwikkelde een ongewone popcorn-look. Het neurale netwerk en de paden waren ook minder geavanceerd dan die van mensen. Dit betekent niet noodzakelijk dat ze dommer waren. De resultaten van de studie zijn indrukwekkend, maar er is meer werk nodig voordat het hersen verschil de schuld krijgt van het uitsterven van de Neanderthalers.
