Tien feiten over de minder bekende verloren stad Skara Brae

Mensen zijn altijd gefascineerd geweest door verloren gegane steden. In het Engels spreken ze over ‘lost cities’. In Egypte en het oude Mesopotamië zijn er bijvoorbeeld verschillende verloren steden terug opgegraven uit het woestijnzand. Ook in de jungle van Zuid Amerika zijn er verloren Maya steden te vinden. Het is ook een scenario dat doet denken aan het mythische verloren Atlantis waarover Plato schreef en dat bekend was bij de oude Grieken. Het eiland met de stedelijke beschaving dat verloren is gegaan onder de golven. Sommige mensen denken zelfs dat dit verloren eiland van de Grieken in de Atlantische Oceaan moet te vinden zijn. De kans dat de Grieken veel wisten over een eiland in de Atlantische oceaan is niet zo waarschijnlijk gezien onze huidige kennis van de geschiedenis van de Grieken.

Toch blijven mensen zich afvragen welke geheimen er te vinden zijn als er een verloren stad wordt gevonden. Skara Brae is zo’n stad. Skara Brae is een nederzetting uit het Neolithicum (de jonge steentijd) en is gelegen aan de westkust van het Schotse eiland Mainland. Dit goed geconserveerd prehistorisch dorp, dat lange tijd verborgen lag onder het zand, geeft een duidelijk beeld van het dagelijks leven in de steentijd. Radiokoolstofdatering heeft uitgewezen dat de woningen dateren van 3100-2500 v.Chr.

In 2019 kwam het dorp weer in het nieuws. Men was toen bang dat een grote storm delen van de nederzetting onder water zou zetten. De kans bestond toen dus dat de verloren stad terug (deels) verloren ging. Zeker een nieuwsbericht waard met andere woorden.

1. Skara Brae is te vinden op de Orkney-eilanden

Ten noorden van Schotland ligt een van de oudste prehistorische dorpen van Groot-Brittannië. Archeologen schatten dus dat het werd gebouwd tussen 3100 en 2500 voor Christus. Het ‘Neolithicum’ of de ‘Nieuwe Steentijd’ dus. Dat wil zeggen dat het dorp zelfs ouder is dan veel van de de piramides van Egypte.

2. Skara Brae was de thuisbasis van enkele van de eerste boeren van Groot-Brittannië

Op basis van gereedschappen, oogstresten en botten die in de stad zijn gevonden, waren de dorpelingen bekwame jagers en vissers, maar ze waren ook deskundige boeren. Ze verbouwden tarwe en gerst en fokten schapen, runderen en varkens. Vóór de Neolithische periode joegen mensen alleen op wilde dieren en verzamelden ze wilde groenten en fruit om te eten.

3. Er wordt aangenomen dat Skara Brae vreedzaam was

Er zijn geen wapens gevonden in Skara Brae, behalve enkele messen, die waarschijnlijk werden gebruikt voor de jacht en het villen van dieren. Maar daarnaast geloven historici dat ze ooit een vreedzame gemeenschap waren.

4. Er is bewijs dat suggereert dat ze creatieve mensen waren

Archeologen hebben sieraden, naalden, knopen, ornamenten en goed vervaardigd aardewerk ontdekt, evenals dobbelstenen. Dit suggereert dat ze erg creatieve mensen waren en dat ze van spelletjes hielden.

5. Alle huizen waren circulair

Als je het dorp gaat bekijken, zie je dat de huizen rond zijn en gebouwd zijn van stenen platen. Het dorp wordt ondersteund door muren van 2,4 m. Elk huis bestaat uit één kamer en alle huizen zijn verbonden door gangen. Het lijkt er dus op dat de mensen van Skara Brae erg sociaal waren en via gangen bij elkaar op bezoek konden gaan.

6. Historici denken dat de daken van turf waren gemaakt

Terwijl vandaag de huizen er bloot en opgegraven bijliggen, geloven historici dat ze ooit erg donker en rokerig waren. Er was een open haard in de huizen, maar vanwege de theorie van de grasdaken geloven historici dat de rook meestal in de huizen opgesloten zat. Het idee van een schouw om de rook van een haardvuur af te voeren of een afgedekte opening in het dak om zo het probleem van de rook van een brandend vuur op te lossen waren dus nog niet ontdekt.

7. Het meubilair heeft het overleefd (of wat we daarvan terugvinden)

De meeste meubels waren van steen. Archeologen hebben bedden, dressoirs, planken en haarden (open haarden dus) gevonden in de huizen. Alle meubels waren gemaakt van dezelfde natuursteen als de huizen.

8. Skara Brae zou zijn verwoest door een zandstorm

In 1850 trof een enorme storm het eiland. Die storm blies veel van het zand weg op het eiland en een klein beetje van het verloren dorp kwam bloot te liggen. Daarvoor, ergens rond 1900 voor Christus denkt men, wordt aangenomen dat het dorp werd bedekt door een zandstorm. Historici geloven dat de storm ervoor zorgde dat de dorpelingen hun huis verlieten. In één huis lagen kralen verspreid over de vloer in de deuropening en een gebroken halsketting naast de deur.

9. Sommige geschiedkundigen denken dat de bewoners vreedzaam zijn vertrokken, dus niet gedwongen door een zandstorm

Recente onderzoeken suggereren dat de bewoners van het dorp misschien besloten om te verhuizen naar productievere landbouwgrond en dat ze daarom beslisten in een nieuwe nederzetting te gaan wonen. Maar het feit blijft dat er ook bewijs is dat ze “kostbare bezittingen” en verspreide kralen in een deuropening hebben achtergelaten. Zijn ze dus verplicht geweest om plots te verhuizen na een vernietigende zandstorm of zijn ze al vroeger vertrokken uit noodzaak door minder vruchtbare grond en is het dorp pas daarna bedekt onder het zand? Men weet het nog niet zeker.

foto: een replica of nagemaakte kopie van een juweel zoals die zijn gevonden in Skara Brae

10. Skara Brae was eeuwenlang bedekt met zand

Zoals we al vertelden werd het eiland in 1850 door een storm getroffen, en zo werd het dorp voor het eerst ontdekt. In de jaren 1860 leidde William Watt een team van archeologen naar het eiland. Ze begonnen te graven en ontdekten meer van de gebouwen. Jaren later, in 1926, trof een nieuwe storm het eiland. Die storm leidde tot meer opgravingen die de rest van de huizen blootlegde. Men vond ook nog meer interessante objecten en artefacten die nog meer van de geschiedenis van het dorp lieten zien. Vandaag de dag kan je als toerist het verloren dorp gaan bezoeken en de opgravingen bekijken.

Alles wijst er dus op dat Skara Brae een kleine maar rustige en gezellige gemeenschap was van vooral landbouwers. Je moest enkel goed opletten voor de stormen en de wilde zee op dit wat verlaten Schotse eiland.