Top 10 fascinerende dingen die je overkomen als je slaapt
Voor de meeste mensen roept het woord “slaap” rust en ontspanning op na een lange dag. Tijdens de uren dat je bewusteloos bent ondergaat je lichaam echter veel veranderingen. Van het ongedaan maken van de schade van de dag tot het voorbereiden op de komende dag, het menselijk lichaam is constant bezig met sorteren, repareren en verfrissen. Dus de volgende keer dat je wakker wordt met het gevoel een ander persoon te zijn, weet dan dat er enige waarheid in de gedachte zit.
10. Herinneringen opbergen
Mensen zijn zeer actieve organismen. We doen dingen, gaan naar plaatsen en communiceren met mensen, terwijl we tegelijkertijd herinneringen creëren. Herinneringen worden opgeslagen in de hersenen. Maar zoals iedereen die ooit heeft geprobeerd een bestand op een overvolle desktop te vinden, weet, hebben opgeslagen dingen geen zin als ze niet gemakkelijk kunnen worden geopend en gevonden. Tijdens de slaap herhalen de hersenen de gebeurtenissen van de dag zich, catalogiseren we ze en slaan we ze op in de langetermijngeheugencentra van de hersenen. Tegelijkertijd verwerpen de hersenen onnodige herinneringen.
Deze opslag van belangrijke lange termijn herinneringen is van cruciaal belang voor het goed kunnen functioneren van de mens. Dit komt omdat het langetermijngeheugen in wezen onbegrensd is en in steen gebeiteld, wat betekent dat deze herinneringen je je hele leven bijblijven. De meeste mensen kunnen zich specifieke herinneringen uit hun kindertijd heel levendig herinneren, maar hebben het veel moeilijker om precies te onthouden wat ze twee jaar geleden hebben gedaan.
Dit soort geheugenprioriteit is essentieel voor het leren en vasthouden van informatie en voor het ontwikkelen van vaardigheden zoals het oplossen van problemen of het beheersen van een sport of spel. De meeste van deze geheugenconsolidatie vindt plaats tijdens een van de diepste delen van de slaap, slow-wave-slaap, waarbij weinig andere hersenactiviteit is. Terwijl de geest overgaat in de REM-slaap (rapid eye movement), stabiliseren de hersenen de kritieke herinneringen om ze later snel weer te kunnen oproepen.
9. Bloeddruk en temperatuurdaling van de kern
Ongeveer 30 minuten voordat je in slaap valt, begint het lichaam zijn lichaamstemperatuur te verlagen. Dit gebeurt om je metabolisme te vertragen tot het punt waarop je uren kunt slapen zonder honger te lijden. Als gevolg hiervan nemen ook de hartslag en bloeddruk af.
Hoewel dit misschien niet zo belangrijk lijkt, daalt je kerntemperatuur met meer dan 1,1 graden Celsius tot ongeveer 35,6 graden Celsius, wat één graad hoger is dan onderkoeling. Je lichaam heeft ook minder energie nodig, dus je loopt geen gevaar om dood te vriezen tijdens een dutje. Bij het wakker worden stijgen de bloeddruk en hartslag weer snel om de energiebehoefte bij te houden. Maar voor een korte periode is er een onbalans, wat resulteert in de traagheid en het vertroebelde denken dat mensen ervaren die net zijn ontwaakt.
8. Verlamming
Ooit een nachtmerrie gehad en ontdekt dat je niet kon rennen of schreeuwen? Hoewel dit angstaanjagend kan zijn, is dit fenomeen (bekend als “slaapverlamming”) wat je ervan weerhoudt om al je dromen in het echte leven uit te voeren (wat waarschijnlijk een goede zaak is). Tijdens de REM-slaap waarin dromen voorkomen, blokkeren de hersenen neurotransmitters en receptoren in spieren, waardoor u effectief verlamd raakt.
Soms kan dit kort gebeuren bij het in slaap vallen of wakker worden, waarbij u volledig bij bewustzijn bent maar helemaal niet kunt bewegen. Deze toestand is behoorlijk angstaanjagend. Het is ook de wortel van veel oude legendes, meestal met hallucinaties. In deze legendes worden mensen bezocht door demonen of andere wezens en kunnen ze zich niet bewegen.
7. Uitrekken
Gedurende de dag wordt er door de zwaartekracht neerwaartse druk uitgeoefend op de wervelkolom en worden uw wervels samengedrukt. Als gevolg hiervan loopt er vocht tussen uw wervelschijven weg en krimpt u aan het eind van de dag zelfs tot 1 centimeter. Evenzo, wanneer uw rug ’s nachts van al die stress is verlost, wordt de vloeistof terug in de gewrichtsverbindingen toegelaten, waardoor het lichaam ongeveer 1 centimeter extra kan uitrekken.
Hoewel dit lengteverschil niet zo significant is, stelt het gebrek aan druk kinderen en adolescenten ook in staat om tijdens het slapen te groeien. In feite kunnen we alleen groeien als we slapen. Dit komt door zowel de druk die bij het liggen van de wervelkolom en de benen wordt weggenomen als door de groeihormonen die tijdens het slapen vrijkomen.
6. Slaapwandelen
Hoewel niet iedereen slaapwandelt, heeft genoeg van de algemene bevolking (ongeveer 30 procent) minstens één keer in hun leven geslaapwandeld om het op deze lijst op te nemen. Slaapwandelen is technisch gezien een slaapstoornis waarbij de hersenen zich in een halfbewuste staat bevinden en complexe taken uitvoeren zoals opstaan, naar de keuken gaan en zelfs autorijden. Dit kan natuurlijk erg gevaarlijk zijn.
Maar slaapwandelen komt relatief vaak voor, vooral bij kinderen. Ouders, huisgenoten en vrienden melden vaak dat de somnambulist in kwestie zich versuft en verward gedraagt terwijl hij bizar gedrag vertoont, zoals het bereiden van een maaltijd, om vervolgens weer naar bed te gaan. Wetenschappers weten nog steeds niet zeker waarom mensen slaapwandelen, hoewel onderzoek heeft aangetoond dat dit genetisch kan zijn. Slaapwandelen vindt meestal plaats tijdens de slow-wave-slaap, waarin de hersenen bezig zijn met het verwerken van de herinneringen van de dag. Dit kan verklaren waarom het kortetermijngeheugen van een slaapwandelaar in deze trance-achtige toestand niet erg actief is. In feite zal de persoon in kwestie geen enkele herinnering hebben aan de gebeurtenissen van de vorige nacht wanneer ze ’s ochtends wakker worden.
5. Lichaamskrampen
Als je in slaap valt, schokt je lichaam. Elke keer. Zoals hierboven beschreven, zijn we meestal verlamd terwijl we slapen om ons te beschermen tegen het uitvoeren van onze dromen. Er is echter een grijs gebied, een moment waarop het lichaam niet fysiek slaapt maar ook niet wakker is. Dit is het moment waarop de meeste mensen een zogenaamde hypnische schok ervaren.
Er wordt aangenomen dat het een vertraging is tussen het moment waarop de hersenen het bericht om te ontspannen verzenden en het zenuwstelsel dat dit bericht ontvangt. We begrijpen niet helemaal hoe deze reactie tot stand komt. Sommige wetenschappers suggereren dat het een overblijfsel is van een primitieve reflex die inslapen verkeerd interpreteert tals uit een boom vallen. Anderen zeggen dat het gewoon de zenuwen zijn die “mislukken” als ze worden uitgeschakeld.
Wat de oorzaak ook is, hypnische schokken zijn een van de weinige herinneringen aan de complexe processen die tijdens de slaap plaatsvinden en die we daadwerkelijk kunnen waarnemen terwijl we wakker zijn. Dit komt omdat een hypnische schok bij het in slaap vallen in sommige gevallen zo gewelddadig kan zijn dat het een persoon daadwerkelijk weer wakker maakt.
4. De hersenen gebruiken meer energie
Het grootste deel van de energie die wordt geproduceerd tijdens het wakker zijn (ongeveer 80 procent) wordt gebruikt door verschillende fysieke activiteiten zoals bewegen, ademen en spreken. Tijdens de slaap wordt deze energie duidelijk niet gebruikt en wordt het “energieoverschot” naar de hersenen geleid. Dit betekent dat het energieverbruik van de hersenen in bepaalde slaapfasen, zoals REM, zelfs hoger is dan tijdens het wakker zijn.
Deze energie wordt goed gebruikt door speciale taken uit te voeren die achterblijven terwijl we wakker zijn, zoals het creëren en versterken van neurale verbindingen en het verwijderen van afvalproducten. De hersenen hebben het overdag te druk met urgentere en energieverslindende taken zoals het nemen van beslissingen voor deze andere activiteiten plaatsvinden. Tijdens de slaap hebben de hersenen echter wat “vrije tijd” om op te ruimen.
3. Gewicht verliezen
Ooit wakker geworden om te ontdekken dat je plotseling erg dorstig bent? Dit komt omdat je lichaam ’s nachts meer dan 0,5 kilogram water aan de omringende lucht verliest. Denk er zo over na: de lucht in je longen is heet – ongeveer 36,7 graden Celsius. Ze is ook gevuld met vocht. Aangezien de kamers van de meeste mensen veel koeler zijn dan 36,7 graden Celsius, trekt de lucht die je uitademt terwijl je slaapt samen als het afkoelt, waardoor vocht uit de lucht en je lichaam wordt onttrokken.
Het gewicht van het verloren water is minuscuul, alleen ongeveer 0,02 gram per ademhaling. Maar in de loop van de nacht kan dit oplopen tot meer dan 0,5 kilogram verloren gewicht. CO2 heeft een vergelijkbaar maar minder effect. Iedereen weet dat je zuurstof inademt (twee atomen) en koolstofdioxide uitademt (drie atomen). Omdat er één atoom meer naar buiten komt dan erin gaat, gaat er een oneindig kleine hoeveelheid massa verloren elke keer dat je inademt. Er zijn echter ongeveer een miljard biljoen koolstofatomen in elke ademhaling die je uitademt, dus dit komt neer op ongeveer 0,7 kilogram elke nacht. Dit gebeurt ook overdag, maar je vervangt het water en de koolstof meer dan door te eten en drinken.
2. Hersenreiniging
Tijdens de wakkere uren hopen gifstoffen en andere afvalproducten zich op in de cellen van de hersenen en het lichaam. Terwijl de rest van het lichaam wordt uitgeschakeld als je gaat slapen, gaan je hersenen aan het werk. In wezen opent het een klep waardoor hersenvocht (hierboven afgebeeld) van je ruggengraat naar je hersenen kan stromen, het weefsel spoelt en alle gifstoffen meeneemt.
Dit proces maakt deel uit van een grotere cyclus die bekend staat als cellulaire ademhaling, een reeks van reacties die cellen helpen energie uit voedingsstoffen te halen en het lichaam draaiende te houden. De gifstoffen die ’s nachts worden verwijderd, zijn “restjes” van dit proces. Hoewel deze reiniging door het hele lichaam plaatsvindt, zijn de effecten ervan het meest merkbaar in de hersenen, waar onvoldoende slaap merkbare effecten heeft. Deze restafval die overblijft is een van de belangrijkste redenen waarom je je vaak rot voelt na een lange nacht.
1. Dromen
Hoe kunnen we dromen vergeten? Ze zijn zo’n alledaags maar essentieel onderdeel van het leven, en toch begrijpen wetenschappers er nog steeds bijna niets van. Dit omvat de vraag: waarom dromen we eigenlijk? Als je een stap terug doet en erover nadenkt, zijn dromen nogal vreemd. Elke nacht wanneer je lichaam bewusteloos raakt, toveren je hersenen een denkbeeldige realiteit tevoorschijn die alleen in je hoofd bestaat, maar waarvan je denkt dat die echt is. Als je wakker wordt, verdwijnt bijna alles uit je geheugen. Hoe vreemd het ook klinkt, dromen worden als vanzelfsprekend beschouwd, net als tandenpoetsen of naar je werk gaan.
Hoewel de werkelijke behoefte aan dromen onduidelijk blijft, zijn de gerelateerde activiteiten die tijdens de REM-slaap plaatsvinden begrepen: versterking van het termijngeheugen, het ontdoen van gifstoffen in de hersenen enzovoort. Dit maakt het nog vreemder dat we zelf zo weinig weten over dromen.
Deze vragen zijn niet nieuw. Speculaties over de oorzaak en betekenis van dromen zijn al tienduizenden jaren een vast onderdeel van menselijke fascinatie, en gaan minstens zo ver terug als de oude Grieken en Egyptenaren. Ondanks de moderne technologie die we tot onze beschikking hebben – van MRI-scanners tot EEG-detectoren – zullen theorieën over de oorsprong en het doel van deze mysterieuze ervaringen, althans voorlopig, theorieën blijven.
Lees ook:
Nachtmerries en wat ze betekenen.
Tien verbazingwekkende feiten over dromen.