Top 10 van mythische beesten

De Kraken, Phoenix, de lijst van deze mythologische beesten is echt wel interessant. Met op een de draak natuurlijk. Er is nauwelijks een creatuur te vinden dat meer tot de verbeelding spreekt van de mensen als de draak.

1. De draak

Een draak is een groot, slangachtig legendarisch wezen dat in de folklore van vele culturen over de hele wereld voorkomt. Overtuigingen over draken verschillen drastisch per regio, maar draken in westerse culturen sinds de hoge middeleeuwen worden vaak afgebeeld als gevleugeld, gehoornd, vierbenig en in staat vuur te ademen. Draken in oosterse culturen worden meestal afgebeeld als viervoetige, slangachtige wezens met een bovengemiddelde intelligentie.

De vroegste rapporten van draconische wezens lijken op gigantische slangen. De wezens worden voor het eerst beschreven in de mythologieën van het oude Nabije Oosten en komen voor in de oude Mesopotamische kunst en literatuur. Verhalen over stormgoden die reuzenslangen doden, komen in bijna alle Indo-Europese en Nabije Oosterse mythologieën voor. Beroemde prototypische draconische wezens zijn de mušḫuššu van het oude Mesopotamië; Apep in de Egyptische mythologie; Vṛtra in de Rigveda; de Leviathan in de Hebreeuwse Bijbel; Grand’Goule in de regio Poitou in Frankrijk, Python, Ladon, Wyvern en de Lernaean Hydra in de Griekse mythologie; Jörmungandr, Níðhöggr en Fafnir in de Noorse mythologie; en de draak van Beowulf.

Het populaire westerse beeld van een draak is gebaseerd op een samensmelting van eerdere draken uit verschillende tradities en van onnauwkeurige tekeningen van slangen. In westerse culturen worden draken afgeschilderd als monsters die getemd of overwonnen moeten worden, meestal door heiligen of cultuurhelden, zoals in de populaire legende van Sint Joris en de draak. Er wordt vaak gezegd dat ze honger hebben en in grotten leven, waar ze schatten oppotten. Deze draken komen vaak voor in westerse fantasieliteratuur, waaronder The Hobbit van J.R.R. Tolkien, de Harry Potter-serie van J.K. Rowling en A Song of Ice and Fire van George R.R.Martin.

Overeenkomsten tussen eigenschappen van draken zijn vaak een kruising van kenmerken van vogels, katten en reptielen, en kunnen zijn: slangachtige kenmerken, reptielachtige schilferige huid, vier poten met elk drie of vier tenen, ruggengraatknopen die langs de rug lopen, een staart en een getande kaak met rijen tanden. Verschillende moderne geleerden geloven dat enorme uitgestorven of migrerende krokodillen de grootste gelijkenis vertonen, vooral wanneer ze worden aangetroffen in beboste of moerassige gebieden, en hoogstwaarschijnlijk het model zijn van moderne drakenbeelden.

2. Phoenix

In de oude Griekse folklore is een feniks een langlevende vogel die cyclisch regenereert of anderszins opnieuw wordt geboren. Geassocieerd met de zon, verkrijgt een feniks nieuw leven door op te staan uit de as van zijn voorganger. Sommige legendes zeggen dat het sterft in een show van vlammen en verbranding, anderen dat het gewoon sterft en uiteenvalt voordat het opnieuw wordt geboren. Herodotus, Lucanus, Plinius de Oudere, paus Clemens I, Lactantius, Ovidius en Isidorus van Sevilla behoren tot degenen die hebben bijgedragen aan de hervertelling en overdracht van het feniksmotief. De feniks symboliseerde vernieuwing in het algemeen, evenals entiteiten en concepten zoals de zon, tijd, het Romeinse rijk, Christus, Maria en maagdelijkheid

3. Hydra

In de Griekse mythologie is de Hydra van Lerna een veelkoppig, slang- of draakachtig monster dat huisde in het meer van Lerna. Herakles (of Hercules) versloeg deze dochter van Echidna en Typhon met de hulp van zijn neef Iolaos als een van zijn twaalf werken. Het verslaan van de Hydra werd nog bemoeilijkt doordat Hera een grote krab gestuurd had om de Hydra te helpen. Deze krab werd eerst door Herakles gedood en werd later door Hera meegenomen en als het sterrenbeeld Kreeft aan de hemel geplaatst.

Wat betreft het verslaan van de Hydra van Lerna, was Iolaos’ hulp nodig, omdat iedere afgehouwen kop van haar telkens dubbel terug groeide. Iolaos schroeide de nekken van de door Herakles afgehakte koppen onmiddellijk dicht om dit te voorkomen. Alleen de laatste kop van het beest was onsterfelijk. Herakles hakte de laatste kop af en begroef deze langs de weg. Voor de zekerheid plaatste hij een grote steen boven op het graf. Toen hij de Hydra had verslagen doopte hij zijn pijlen in het giftige bloed van de Hydra. Ook de adem van het beest was dodelijk.

4. Griffioen

De griffioen is een legendarisch wezen met het lichaam, de staart en de achterpoten van een leeuw; het hoofd en de vleugels van een adelaar; en soms de klauwen van een adelaar als zijn voorpoten. Omdat de leeuw traditioneel werd beschouwd als de koning van de dieren en de adelaar als de koning van de vogels, werd in de middeleeuwen gedacht dat de griffioen een bijzonder krachtig en majestueus wezen was. Sinds de klassieke oudheid stonden griffioenen bekend om het bewaken van schatten en onschatbare bezittingen.

In de middeleeuwse heraldiek werd de griffioen een christelijk symbool van goddelijke macht en een bewaker van het goddelijke.

5. Kraken

De kraken is een legendarisch zeemonster van gigantische omvang in de Scandinavische folklore. Volgens de Noorse sagen woont de Kraken voor de kusten van Noorwegen en Groenland en terroriseert nabijgelegen zeelieden. Auteurs hebben door de jaren heen gepostuleerd dat de legende mogelijk afkomstig is van waarnemingen van reuzeninktvissen die tot 13-15 meter lang kunnen worden.

De enorme omvang en het angstaanjagende uiterlijk dat aan de kraken wordt toegeschreven, hebben het in verschillende fictieve werken tot een veelvoorkomend monster in de oceaan gemaakt. De kraken is de focus geweest van veel bijgelovige zeilers die de Noord-Atlantische Oceaan passeren en vooral zeilers uit de Scandinavische landen vanwege hun nabijheid en de Scandinavische oorsprong. Door de eeuwen heen is de kraken een belangrijk onderdeel geweest van het bijgeloof van zeelieden.

6. Eenhoorn

De eenhoorn is een legendarisch wezen dat sinds de oudheid wordt beschreven als een beest met een enkele grote, puntige, spiraalvormige hoorn die uit zijn voorhoofd steekt. De eenhoorn werd afgebeeld in oude zegels van de beschaving van de Indusvallei en werd door de oude Grieken genoemd in natuurlijke historie door verschillende schrijvers. De Bijbel beschrijft ook een dier, de re’em, die in sommige versies wordt vertaald als eenhoorn.

In de Europese folklore wordt de eenhoorn vaak afgebeeld als een wit paardachtig of geitachtig dier met een lange hoorn en gespleten hoeven (soms een geitenbaard). In de middeleeuwen en de renaissance werd het algemeen beschreven als een extreem wild bosdier, een symbool van zuiverheid en gratie, dat alleen door een maagd kon worden gevangen. In de encyclopedieën zou zijn hoorn de kracht hebben om vergiftigd water drinkbaar te maken en ziekten te genezen. In de middeleeuwen en de Renaissance werd de slagtand van de narwal soms verkocht als eenhoornhoorn.

De eenhoorn blijft een plaats innemen in de populaire cultuur. Het wordt vaak gebruikt als een symbool van fantasie of zeldzaamheid.

 7. De weerwolf

Een weerwolf of lycantroop is een mythologische of folkloristische mens met het vermogen om te veranderen in een wolf of een wolfachtig wezen, met opzet of nadat hij onder een vloek of aandoening is geplaatst.

In de folklore is een weerwolf  (Oud Engels: werwulf, “man-wolf”) een mens met het vermogen om van vorm te veranderen wolf met opzet of nadat hij onder een vloek of aandoening (vaak een beet of kras van een andere weerwolf) is geplaatst met de transformaties die plaatsvinden in de nacht van een volle maan.

De weerwolf is een wijdverbreid concept in de Europese folklore, bestaande in vele varianten, die verband houden met een gemeenschappelijke ontwikkeling van een christelijke interpretatie van de onderliggende Europese folklore, ontwikkeld tijdens de middeleeuwse periode. Vanaf de vroegmoderne tijd verspreidden de overtuigingen van weerwolven zich ook met kolonialisme naar de Nieuwe Wereld. Geloof in weerwolven ontwikkelde zich parallel aan het geloof in heksen, in de loop van de late middeleeuwen en de vroegmoderne tijd. Net als de hekserijprocessen als geheel, ontstond het proces van vermeende weerwolven in wat nu Zwitserland is (met name Wallis en Waadland) in de vroege 15e eeuw en verspreidde zich in heel Europa in de 16e, met een piek in de 17e en verdween in de 18e eeuw.

8. Basilisk

In Europese bestiaria en legendes is een basilisk een legendarisch reptiel dat bekend staat als een slangenkoning, die in één oogopslag de dood kan veroorzaken. Volgens Plinius de Oudere is de basilisk van Cyrene een kleine slang, “met een lengte van niet meer dan twaalf vingers”, die zo giftig is dat hij een breed spoor van dodelijk gif achterlaat en zijn blik is eveneens dodelijk.

Zijn zwakte is de geur van de wezel en de tranen van een griffioen, die volgens Plinius in het gat van de basilisk werd gegooid, herkenbaar aan het feit dat sommige van de omringende struiken en gras verschroeid waren door zijn aanwezigheid. Het is mogelijk dat de legende van de basilisk en zijn associatie met de wezel in Europa werd geïnspireerd door verslagen van bepaalde soorten Aziatische slangen (zoals de koningscobra) en hun natuurlijke roofdier, de mangoest.

9. De centaur

Een centaur of af en toe een hippocentaur, is een wezen uit de Griekse mythologie met het bovenlichaam van een mens en het onderlichaam en de benen van een paard. Centauren worden in veel Griekse mythen waren zo wild als ongetemde paarden, en zouden de regio van Magnesia en de berg Pilion in Thessalië, het Foloi-eikenbos in Elis en het Malean-schiereiland in het zuiden van Laconië hebben bewoond. Centauren komen later voor in de Romeinse mythologie en waren bekende figuren in het middeleeuwse bestiarium. Ze blijven een hoofdbestanddeel van de moderne fantastische literatuur.

10. Pegasus

Pegasus is een mythisch gevleugeld goddelijk paard en een van de meest erkende wezens in de Griekse mythologie. Meestal afgebeeld als puur wit, is Pegasus het nageslacht van de Olympische god Poseidon. Hij werd veulen door de Gorgon Medusa na haar dood, toen de held Perseus haar onthoofde.

Pegasus werd gevangen door de Griekse held Bellerophon, bij de fontein Peirene, met de hulp van Athena en Poseidon. Pegasus stond Bellerophon toe om hem te berijden om de monsterlijke Chimera te verslaan, wat leidde tot vele andere heldendaden. Bellerophon viel later van de rug van het gevleugelde paard terwijl hij probeerde de berg Olympus te bereiken. Daarna transformeerde Zeus Pegasus in het gelijknamige sterrenbeeld.

Meer weten over mythen en mythische dieren? Lees Mythos van Stephen Fry.